Doanh nghiệp hiến kế vực dậy ngành du lịch

CEO kiêm Chủ tịch Hội đồng Du lịch và Lữ hành Thế giới (WTTC): Du lịch và lữ hành chiếm 10% GDP toàn cầu

Bà Gloria Guevara - người đứng đầu hội đồng Du lịch và Lữ hành Thế giới (WTTC) chia sẻ vinh dự khi được tham dự hội nghị để nói về WTTC và hướng phục hồi du lịch lữ hành thế giới.

Du lịch và lữ hành chiếm 10% GDP toàn cầu. Đại diện cho khu vực kinh tế tư nhân, WTTC gồm hơn 200 CEO thành viên, trong đó 90% phân bổ đều tại châu Á, châu Âu và châu Mỹ, 10% còn lại thuộc các khu vực khác. WTTC bao trùm mọi lĩnh vực trong khu vực kinh tế và cung cấp các nghiên cứu về ảnh hưởng kinh tế cho 185 quốc gia trong 30 năm qua. WTTC định lượng các phần đóng góp trong du lịch và lữ hành, từ đó đưa ra con số 10%.

9 năm qua, tốc độ phát tiển của nhóm ngành này cao hơn hẳn so với tốc độ trung bình của nền kinh tế chung. Năm 2019 cũng không ngoại lệ khi hai số liệu chênh lệch tới 40%. Cứ 10 lao động có một người của ngành và ngành du lịch lữ hành đã tạo ra 230 triệu việc làm. Dựa vào nghiên cứu, WTTC có thể định lượng được ảnh hưởng của Covid-19. Đáng tiếc, số người bị ảnh hưởng tăng từ 50 triệu đến 75 triệu, gần nhất là 121 triệu người. Nếu không kịp thời giải quyết, con số có thể tăng gấp đôi. Đây là mối quan ngại đối với ngành du lịch.

Không chỉ nghiên cứu để định lượng ảnh hưởng kinh tế, WTTC còn đi sâu vào các tiền lệ, đặc biệt là những cuộc khủng hoảng. Trong bản báo cáo vào tháng 11/2019, WTTC đề cập tới 90 trường hợp xảy ra trong 20 năm qua. Và rút ra ba bài học quý giá.

Đầu tiên là vụ 11/9, một sự kiện chưa có tiền lệ, và cuộc khủng hoảng lớn ảnh hưởng tới nhóm ngành. Quá trình phục hồi mất nhiều năm. Một trong những nguyên nhân là do công, tư hoạt động độc lập. Các quốc gia đưa ra những bộ quy ước riêng mà không hợp tác với khu vực kinh tế tư nhân. Chúng gây nên nhiều bất trắc và sự thiếu nhất quán trong quy trình an ninh, đặc biệt tại các sân bay. Sau 19 năm với sự xuất hiện của Covid-19, việc ra vào các sân bay khắp thế giới có nhiều thay đổi, khó khăn hơn trước. Thiếu giao thức chuẩn hóa ảnh hưởng tới quá trình phục hồi.

Bài học thứ hai đến từ khủng hoảng tài chính 2008. Chúng ta phục hồi khá nhanh, hình chữ V. Có được điều này bởi chúng ta nhận thức được tầm quan trọng của sự hợp tác, diễn đàn G20 được thành lập. Hợp tác công tư chưa được thiết lập sẵn, do vậy Bộ Tài chính các nước làm việc với khu vực kinh tế tư nhân. Lần này ta nắm được quá trình mọi việc diễn ra, phục hồi thành công sau 18 tháng (mức trung bình).

Cuối cùng, ta có thể học từ các đợt bùng phát dịch trước đây. Châu Á có nhiều kinh nghiệm. Và tôi biết Việt Nam đã thực hiện rất tốt công tác ngăn chặn dịch. SARS, MERS và EBOLA tại châu Phi chứng minh ta có thể đi lại ngay cả khi chưa có vaccine. Miễn là chúng ta cách ly những người bị ốm. Do vậy, truy dấu tiếp xúc là vô cùng quan trọng, đặc biệt với Covid-19, khi 80% người nhiễm không có triệu chứng. Biện pháp có hiệu quả tại nhiều quốc gia, họ phục hồi nhanh hơn và chúng tôi khuyến khích cách làm này.

Qua ba bài học, ta rút ra được 4 lối đi, 4 nguyên tắc cho việc phục hồi.

Thứ nhất, qua khủng hoảng 2008, ta học được rằng phải có cách tiếp cận mang tính phối hợp cao hơn. Việc mở cửa lại biên giới, dỡ bỏ các rào cản cần thực hiện với sự điều phối chặt chẽ. Ví dụ với các đường hành lang thiết lập tại châu Á, họ xem xét thành phần y tế, du lịch và chính trị, nên việc phối hợp ăn ý rất quan trọng. Tránh việc áp đặt lệnh cách ly mà không có lý do. Điều này không giúp kinh tế phục hồi.

Thứ hai, chúng ta cần tập trung đơn giản hóa trải nghiệm du lịch, bao gồm lộ trình từ sân bay đến khách sạn. Nó được chia làm hai giai đoạn trước và sau vaccine. Ta chưa đủ khả năng kinh tế để đóng băng du lịch hoàn toàn khi chưa có vaccine. Ta phải học cách sống chung, bằng cách truy dấu tiếp xúc. Đó là lý do nhiều nước tiến hành xét nghiệm tại khu vực làm thủ tục để cách ly những người có bệnh. Đây là việc làm thiết yếu giúp gây dựng lại niềm tin của du khách.

Thứ tư là duy trì hỗ trợ từ Chính phủ, không chỉ trong khủng hoảng mà còn phục vụ quá trình hồi phục để vượt qua những thời khắc khó khăn.

Phóng sự cho thấy toàn cảnh ngành du lịch và hàng không Việt Nam năm 2020 bị ảnh hưởng nặng nề bởi Covid-19. Từ cuối tháng 3, du lịch quốc tế lẫn nội địa bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Cụ thể, lượng khách du lịch quốc tế giảm 80%, khách du lịch nội địa giảm 40%; 1/5 cơ sở đóng cửa, các khu vui chơi giải trí giảm 60%. Trong 10 tháng đầu năm, có 250 doanh nghiệp lữ hành rút giấy phép.

Nhằm khôi phục lại ngành du lịch trong bối cảnh hậu Covid-19, chương trình kích cầu du lịch nội địa nhận được sự hưởng ứng tích cực từ địa phương và các cơ quan. Hàng loạt chương trình khuyến mãi, liên minh, liên kết... hỗ trợ các doanh nghiệp du lịch có điều kiện duy trì hoạt động thuận lợi hơn.

Ông Nguyễn Văn Hùng, Thứ trưởng Bộ Văn hóa Thể Thao Du lịch cho biết, để phát triển du lịch theo hướng chuyên nghiệp, năm 2019, ngành du lịch đóng góp trên 9,2% vào GDP cả nước, tạo ra 2,9 triệu việc làm, trong đó có 927.000 việc làm trực tiếp. Những thành tựu của du lịch Việt Nam được thế giới đánh giá cao. Năng lực cạnh tranh của du lịch Việt Nam tăng 12 bậc, từ hạng 75/141 năm 2015 lên hạng 63/140 nền kinh tế năm 2019. Tổ chức du lịch thế giới xếp Việt Nam thứ 6 trong 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng du lịch nhanh nhất thế giới.

"Việt Nam được bình chọn là điểm đến du lịch hàng đầu châu Á hai năm liên tiếp, điểm đến văn hóa hàng đầu châu Á, điểm đến ẩm thực hàng đầu châu Á và nhiều giải thưởng danh giá khác", Thứ trưởng Nguyễn Văn Hùng nói.

Thứ trưởng cho hay, năm 2020, đại dịch Covid-19 bùng phát tác động trực tiếp đến ngành du lịch thế giới nói chung và ngành du lịch Việt Nam nói riêng."Ở nước ta, với tinh thần chủ động, chống dịch như chống giặc, Việt Nam đã sớm xây dựng và thực hiện chiến lược, kế hoạch phòng chống dịch Covid-19 một cách toàn diện theo các kịch bản ứng phó được chuẩn bị kỹ lưỡng, trở thành điểm sáng về an toàn phòng dịch trên thế giới", ông nói.

Tuy nhiên, ngành du lịch Việt Nam vẫn không tránh khỏi tổn thất nặng nề. Từ tháng 3, Việt Nam dừng đón khách quốc tế, chỉ còn hoạt động du lịch nội địa. Lượng khách quốc tế cả năm 2020 ước chỉ đạt 3,7 triệu lượt, giảm 80%; khách nội địa đến hết tháng 11 ước đạt 49 triệu lượt, giảm 37,6% so với cùng kỳ năm 2019; khoảng 40-60% lao động bị mất việc làm hoặc cắt giảm ngày công; khoảng 95% doanh nghiệp lữ hành quốc tế đã ngừng hoạt động; nhiều khách sạn phải đóng cửa, công suất sử dụng phòng có thời điểm chỉ đạt 10-15%; tổng thu du lịch cả nước thiệt hại lên tới 530.000 tỷ đồng (tương đương 23 tỷ USD).

Đại dịch Covid-19 đã gây ảnh hưởng toàn diện, sâu sắc tới ngành du lịch, đòi hỏi toàn ngành phải có biện pháp ứng phó kịp thời, phải đánh giá lại, tư duy lại về cách làm du lịch trong bối cảnh dịch còn diễn biến phức tạp trên thế giới, đồng thời xây dựng kế hoạch phục hồi và phát triển du lịch trong thời gian tới.

Thực hiện "nhiệm vụ kép" vừa bảo đảm an toàn tính mạng, sức khỏe người dân vừa duy trì sản xuất kinh doanh và bảo đảm an sinh xã hội, ngành du lịch đã chủ động điều chỉnh kế hoạch, chuyển hướng tập trung phát triển du lịch nội địa trong bối cảnh dừng đón khách quốc tế.

Thứ trưởng đánh giá cao sự hưởng ứng của nhiều ban ngành, người dân trong chương trình "Người Việt Nam đi du lịch Việt Nam". Chỉ tính riêng tháng 6, lượng khách nội địa tăng mạnh, trung bình 1,5-3 lần so với tháng 5. Bên cạnh đó, hoạt động vận chuyển khách du lịch được phục hồi, nhất là tần suất khai thác của các hãng hàng không tăng cao: Vietnam Airlines đã mở lại 100% các đường bay nội địa, đồng thời đã mở thêm 18 đường bay mới kết nối các trung tâm du lịch của cả nước. Bamboo Airways có công suất chuyên chở tăng nhanh, đạt khoảng 80%. Vietjet Air trong tháng 5 đã thực hiện khoảng 8.000 chuyến bay với 45 đường bay trong nước, gần bằng 100% so với trước dịch.

Về nhiệm vụ của ngành du lịch hiện tại, Thứ trưởng nhấn mạnh chỉ số năng lực cạnh tranh của du lịch Việt Nam tuy được cải thiện đáng kể nhưng còn thấp hơn nhiều nước trong khu vực; hiệu quả kinh doanh và thu hút khách du lịch chưa cao, thời gian lưu trú dài còn ít. Vẫn tồn tại nhiều chương trình du lịch giá rẻ; hợp tác, liên kết trong phát triển du lịch còn mang tính hình thức; thương hiệu du lịch Việt Nam chưa thực sự nổi bật; phát triển du lịch ở nhiều nơi chưa phát huy đúng với tiềm năng, lợi thế về tài nguyên du lịch..

Theo Thứ trưởng, trong bối cảnh hiện nay, vấn đề đặt ra với ngành là nhanh chóng phục hồi và phát triển du lịch một cách an toàn, bền vững, thích ứng với bối cảnh và xu hướng mới.

Để giải quyết khó khăn, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch kiến nghị với Chính phủ và Thủ tướng phủ cũng như các Bộ, ngành, địa phương một số vấn đề sau:

Một là tiếp tục có chính sách hỗ trợ ngành du lịch và doanh nghiệp du lịch vượt qua khó khăn trong bối cảnh dịch Covid-19; chuẩn bị tốt nhất các điều kiện để phục hồi khách du lịch quốc tế khi điều kiện cho phép.

Hai là tăng cường đầu tư công cho phát triển du lịch, đặc biệt là đầu tư vào cơ sở hạ tầng du lịch như sân bay, cảng biển đón tàu du lịch cỡ lớn, tăng khả năng tiếp cận điểm đến du lịch; đầu tư vào các công trình văn hóa lớn, công viên sinh thái; đầu tư choxúc tiến, quảng bá du lịch.

Ba là giao Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chủ trì, phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông xây dựng Đề án tổng thể về chuyển đổi số trong ngành du lịch đến năm 2030 phục vụ phát triển du lịch.

Thứ trưởng đề nghị các Bộ, ngành liên quan tích cực tham gia vào các công tác bảo đảm an toàn phòng chống dịch bệnh; tích cực tham gia vào việc xây dựng chuỗi cung ứng phát triển du lịch, phát triển đa dạng sản phẩm, đào tạo nhân lực, lồng ghép truyền thông, quảng bá du lịch Việt Nam...

Các địa phương quan tâm chỉ đạo việc phục hồi và phát triển du lịch sau đại dịch trên địa bàn, tăng cường liên kết, hỗ trợ các doanh nghiệp du lịch vượt qua khó khăn và huy động nguồn lực thu hút đầu tư. Bên cạnh đó là đổi mới công nghệ cho giai đoạn tăng trưởng mới, hỗ trợ người lao động dễ dàng tiếp cận các chính sách hỗ trợ và tham gia đào tạo nghề, bảo đảm an ninh, an toàn tại các điểm đến du lịch... cũng cần được lưu tâm.

Ông Zurab Pololikashvili - Tổng thư ký Tổ chức Du lịch thế giới (UNWTO) chia sẻ niềm vinh dự khi có mặt tại Hội nghị toàn quốc về Du lịch hôm nay.

Sự kiện diễn ra trong thời điểm hết sức quan trọng với ngành du lịch Việt Nam. Đại dịch đòi hỏi sự chống trả mạnh mẽ và những quyết sách đúng đắn tại thời điểm thích hợp. Ông tán dương tầm nhìn của chính phủ Việt Nam. Việc thành lập ban chỉ đạo quốc gia và đóng cửa các biên giới kịp thời đã cứu nhiều mạng người.

Hiện tại, khi du lịch tái khởi động, ông tin tưởng Việt Nam sẽ tiếp tục là một điển hình cho tinh thần trách nhiệm trong lãnh đạo. Ông cho biết UNWTO sẽ tăng cường hỗ trợ Việt Nam trong quá trình thích ứng với thực trạng. Bộ hướng dẫn tái khởi động ngành du lịch toàn cầu của UNWTO là lộ trình phù hợp, nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác công tư và ưu tiên sức khoẻ cộng đồng. Ông tin điều này sẽ hữu ích trong những ngày tháng gian nan phía trước.

Ông Phan Việt Cường, Bí thư tỉnh ủy tỉnh Quảng Nam chia sẻ về tiềm năng, lợi thế của địa phương. Là tỉnh thuộc vùng kinh tế trọng điểm miền Trung với giao thông thuận lợi và đa dạng từ đường thủy, đường sắt, đường bộ đến đường hàng không, Quảng Nam giàu tiềm năng về kế hoạch tự nhiên và xã hội với hai di sản văn hoá thế giới là phố cổ Hội An và Thánh địa Mỹ Sơn, hai di sản văn hoá phi vật thể khác cùng hơn 400 di tích lịch sử văn hoá danh lam thắng cảnh. Tỉnh là nơi hội tụ nhiều giá trị văn hoá, cảnh quan thiên nhiên, đa sắc màu du lịch.

Sau hội nghị ngày 9/8/2016, Bộ Chính trị ban hành nghị quyết phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn với nhiều chủ trương. Để phát huy tiềm năng lợi thế về phát triển du lịch, Ủy ban tỉnh Quảng Nam đã cụ thể hoá chương trình, tập trung quy hoạch cơ chế.

Du lịch đã đạt được kết quả khá rõ ràng khi đón trên 7,7 triệu khách du lịch năm 2019. Trong đó, khách quốc tế chiếm 50% với tốc độ tăng trưởng chiếm hơn 50%.

Bên cạnh đó, Hội An cũng dẫn đầu trong bảng xếp hạng thành phố du lịch tốt nhất châu Á do Travel+Leisure bình chọn. Nhằm thúc đẩy, phục hồi du lịch hậu Covid-19, tỉnh đề xuất chuyển đổi số trong kích cầu du lịch, cam kết với Chính phủ và các ban bộ ngành Trung ương thúc đẩy du lịch phát triển bền vững.

Ông Nguyễn Ngọc Thiện - Ủy viên ban chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thể Thao Du lịch - mở màn hội nghị.

Ông cho biết, du lịch Việt Nam giai đoạn 2015-2019 phát triển vượt bậc. Khách quốc tế đến Việt Nam tăng 2,3 lần, từ 7,9 triệu lên 18 triệu, tốc độ tăng trưởng 22,7% mỗi năm. Khách nội địa tăng từ 57 triệu lượt lên 85 triệu lượt với tốc độ 10,5% một năm. Năng lực cạnh tranh của du lịch Việt Nam được xếp hạng 63/140 nền kinh tế năm 2019 (tăng 12 bậc so với năm 2015).

Theo Bộ trưởng, du lịch tăng trưởng lan tỏa đến nhiều lĩnh vực, góp phần nâng cao thu nhập, phát triển kinh tế theo hướng tích cực. Tuy nhiên, du lịch cũng là ngành chịu tác động bởi nhiều yếu tố, chịu thiệt hại nặng nề do dịch, khách du lịch nội địa giảm đến 45%, thiệt hại kinh tế. Được sự chỉ đạo của Thủ tướng, ngành du lịch quyết tâm thực hiện mục tiêu kép, vừa chống dịch, vừa phát triển du lịch.