Ngày sách tài trợ sách
Chương trình tài trợ sách là vấn đề nhận được nhiều câu hỏi nhất trong cuộc họp báo về Ngày sách Việt Nam 2021 (21.4) diễn ra sáng 15.4. Cục Xuất bản, in và phát hành (Bộ TT-TT) cho biết nhằm kết nối nguồn lực xã hội, giảm thiểu chi phí cho bạn đọc vùng sâu vùng xa, ban tổ chức Ngày sách Việt Nam 2021 đã đưa hoạt động tài trợ vào để khuyến đọc. Theo đó, sẽ có tài trợ đến 80% giá sách của Vivi Edu tại sàn sách book365.Việt Nam và miễn phí hoàn toàn 20.000 - 30.000 đơn vận chuyển từ Tổng công ty Bưu điện Việt Nam cho độc giả ở xa.
Ông Phan Anh Linh, đại diện Vivi Edu, cho biết nếu để mức chiết khấu mua sách cao từ 20 - 25% các đơn vị xuất bản sẽ không nhiệt tình tham gia. Điều đó dẫn tới bài toán để làm sao sách có thể đi xa nếu không có chiết khấu cao. Ông Linh cho biết đã huy động được bạn bè gần 2 tỉ đồng cho việc khuyến mãi lần này. Các nhà xuất bản (NXB) giảm giá bao nhiêu, chương trình sẽ giảm thêm bấy nhiêu hỗ trợ độc giả.
“Các NXB đã đưa vào chương trình hỗ trợ này những đầu sách hay nhất của họ, hiện tại là khoảng 200 đầu sách. Ngoài Hà Nội và TP.HCM, nhiều tỉnh thành khác tuy có nhu cầu sách lớn nhưng khả năng mua không cao. Bình thường mua sách đã khó lại thêm phí vận chuyển thì người dân không thể”, ông Linh cho biết.
Về vận hành việc tài trợ giảm giá sách, ông Linh nói: “Mỗi bạn đọc sẽ có một tài khoản để mua sách trên sàn book365.Việt Nam. Trên từng cuốn sách sẽ có thông tin nhà tài trợ. Khi độc giả mua, tùy từng cuốn, sẽ cần khai địa chỉ hay chứng minh nhân dân. Nhà tài trợ muốn lan tỏa tiền của mình đúng đối tượng, chẳng hạn có đúng là ở Tuyên Quang hay không. Chúng tôi dùng công nghệ của ngân hàng để quản lý nên bảo mật ngân hàng thế nào, bảo mật thông tin khi mua sách cũng vậy”.
Hiện tại, dù dịch Covid-19 đã lắng xuống, ban tổ chức Ngày sách Việt Nam 2021 vẫn quyết định sẽ tổ chức Hội sách trực tuyến quốc gia bên cạnh một số hoạt động giao lưu thực địa.
Ông Nguyễn Nguyên, Cục trưởng Cục Xuất bản, in và phát hành, nói: “Chênh lệch văn hóa đọc vùng miền rất rõ. Hầu hết nhà sách tập trung ở Hà Nội, TP.HCM. Hội sách trực tuyến là để xóa đi khoảng cách, cải tiến kỹ thuật để các sự kiện thuận lợi hơn. Thêm vào đó chúng tôi ứng dụng giao lưu để tạo sự gần gũi”.
Tạo dòng chảy sách, mạch ngầm đọc
Ông Nguyễn Nguyên cho biết, số liệu hoạt động sản xuất kinh doanh của các đơn vị xuất bản, phát hành cho thấy tốc độ tăng trưởng tốt. Từ năm 2015 - 2019 từ 330 triệu bản lên 410 triệu bản. “Sức mua có phát triển khá mạnh. Nếu trừ đi lượng sách giáo khoa, chúng ta vẫn còn gần 200 triệu bản sách. Như vậy là trung bình 2 bản sách/đầu người. Ngay tại Pháp, năng lực sản xuất sách cũng chỉ 4 cuốn/đầu người bao gồm cả sách giáo khoa. Chúng ta hiện nay cũng đạt năng lực trên dưới 4 bản. Tuy nhiên, quan trọng là các kênh để đưa sách đến bạn đọc, trong đó có thư viện”, ông Nguyên nói.
Trong khi đó, tổng kết đề án phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng đến năm 2020 định hướng đến 2030, Vụ Thư viện (Bộ VH-TT-DL) cho rằng nhận thức của một số địa phương, cơ quan, bộ, ngành cũng như một bộ phận người dân về vai trò của văn hóa đọc vẫn còn hạn chế, dẫn đến việc thiếu đầu tư cho phát triển văn hóa đọc. Kinh phí thực hiện phát triển văn hóa đọc chưa được bố trí đồng đều giữa các địa phương, bộ, ngành. Một số thư viện cấp tỉnh chưa có trụ sở riêng biệt như Hà Nam, Bình Phước, Đắk Nông, Lào Cai. Hơn 30% thư viện cấp huyện không được cấp kinh phí để bổ sung vốn tài liệu.
Mặc dù vậy, vẫn có những nhóm hoạt động để thúc đẩy văn hóa đọc. Có thể kể đến những người hay đi thuyết trình về khuyến đọc, lập thư viện như Nguyễn Quang Thạch, Nguyễn Quốc Vương, TS giáo dục Nguyễn Thụy Anh. Các NXB cũng có các hoạt động giới thiệu sách rất đa dạng. NXB Kim Đồng có fanpage Sách văn học Kim Đồng, nơi có nhiều bài điểm sách xúc động. CLB Đọc sách cùng con của TS Nguyễn Thụy Anh đã duy trì việc đọc, trại hè đọc sách trong hàng chục năm. NXB Nhã Nam có nhiều chương trình giao lưu sách để người đọc, người làm sách có thể tâm tình. Đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp duy trì thư viện Mây trắng với nhiều đầu sách văn học.
Nhà nghiên cứu Nguyễn Quốc Vương cho rằng có nhiều hoạt động khuyến khích đọc từ các nhóm nhỏ với người lớn dẫn dắt. Tuy nhiên, theo ông: “Nhiều người biết đọc sách là tốt nhưng người ta lại chỉ ý thức là mua sách cho con học thôi, còn bản thân họ thì đầu hàng. Tức là họ xác định là họ không đọc được sách, cũng không luyện được bản thân có thói quen đọc sách. Điều này cũng cần được thay đổi”.
