Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020 diễn ra trong bối cảnh đặc biệt, khi đại dịch Covid-19 hoành hành khắp toàn cầu mà Mỹ là đất nước bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Bối cảnh này khiến cho cuộc đua năm nay trở nên vô cùng khó lường, Bên cạnh đó, những cáo buộc về khả năng gian lận bỏ phiếu quy mô lớn cũng đã được phía đương kim Tổng thống Donald Trump nêu ra. Điều này khiến giới chuyên gia càng lo ngại về những tranh cãi về kết quả bầu cử năm nay và không loại trừ khả năng kết quả chính thức chưa có được ngay.
Theo Reuters, trước đây, nước Mỹ cũng từng chứng kiến các cuộc bầu cử gay cấn đến phút cuối cùng, từ kết quả hòa, hỗn loạn cho tới gió đổi chiều.
Bất phân thắng bại
Năm 1800, cuộc bầu cử tổng thống Mỹ lần thứ tư diễn ra với hai ứng viên là Thomas Jefferson và Aaron Burr. Cuộc bầu cử ghi nhận kết quả hòa khi cả hai đều nhận được 73 phiếu đại cử tri.
Theo quy định của Hiến pháp Mỹ, trong tình huống này, Hạ viện là cơ quan định đoạt ai sẽ làm tổng thống. Trong cuộc bỏ phiếu bầu tổng thống tại Hạ viện, mỗi nhóm nghị sĩ của một bang chỉ có một phiếu duy nhất. Khi đó nước Mỹ có 16 bang, tương đương 16 lá phiếu. Nếu ai đạt được hơn 8 phiếu thì thắng cử.
Tuy nhiên, mọi chuyện không dễ dàng. Khi các nhà lập pháp bỏ phiếu vào tháng 2.1801, cả hai ứng viên Jefferson và Burr đều không giành được hơn 8 phiếu. Hạ viện khi đó phải bỏ phiếu 35 lần trong vòng một tuần, nhưng ứng viên Jefferson luôn chỉ giành được 8 phiếu bầu. Mãi đến lần bỏ phiếu thứ 36, Jefferson mới giành được 10 phiếu và trở thành tổng thống. Ông Burr trở thành phó tổng thống.
4 ứng cử viên
Năm 1824, cuộc bầu cử tổng thống là cuộc đua của 4 ứng cử viên gồm Andrew Jackson, John Quincy Adams, Henry Clay và William Crawford. Ứng viên Andrew Jackson hơn cả ba người còn lại về phiếu phổ thông và phiếu đại cử tri, nhưng không giành được quá bán 131 phiếu đại cử tri để đủ điều kiện chiến thắng và trở thành tổng thống.
Thế bế tắc này lại dẫn đến cuộc bỏ phiếu tại Hạ viện để định đoạn người chiến thắng. Tuy nhiên, kết quả không đứng về phía Jackson. Người trở thành tổng thống là John Quincy Adams. Năm 1828, ông Jackson tiếp tục tranh cử và lần này ông đánh bại đối thủ cũ – đương kim Tổng thống khi đó Quincy Adams.
Cuộc bầu cử hỗn loạn nhất
Năm 1876, hai ứng cử viên tham gia cuộc đua vào ghế tổng thống là Rutherford B. Hayes – đại diện cho đảng Cộng hòa và Samuel J. Tilden – đại diện cho đảng Dân chủ.
Cuộc bầu cử diễn ra hỗn loạn ở các bang miền nam nước Mỹ và tranh chấp đã xảy ra tại ba bang Florida, Louisiana và Nam Carolina. Hai phe đều tuyên bố chiến thắng ở ba bang trên, và kết quả chung cuộc sẽ được định đoạt ở chính cuộc tranh chấp này.
Các phe phái chính trị ở ba bang trên gửi lên Quốc hội hai bản danh sách đại cử tri khác nhau, một bên ủng hộ ứng viên Dân chủ, một ửng hộ ứng viên Cộng hòa.
Để giải quyết tranh chấp, Quốc hội đã lập ra một ủy ban gồm 15 thành viên gồm 5 người từ Hạ viện, 5 người từ Thượng viện và 5 người từ Tòa án Tối cao. Ủy ban cuối cùng đã bỏ phiếu với tỷ lệ 8 phiếu thuận 7 phiếu chống, và số phiếu đại cử tri tranh chấp được trao cho ứng viên Cộng hòa, giúp ông Hayes đắc cử tổng thống.
Đảng Dân chủ chỉ chấp nhận kết quả này sau khi đảng Cộng hòa đồng ý rút quân còn lại sau Nội chiến khỏi các bang miền Nam, để sau đó dẫn đến thời kỳ hợp pháp hóa về phân biệt chủng tộc được gọi là Jim Crow, kéo dài sang tới đầu thế kỷ 20.
Mãi một thập niên sau cuộc bầu cử nói trên (tức năm 1887), Quốc hội mới ra Đạo luật Kiểm phiếu, thiết lập cơ chế giải quyết tranh chấp bầu cử trong tương lai. Tuy nhiên, luật này chưa bao giờ được các tòa án diễn giải rõ ràng.
Gió đổi chiều
Cách đây đúng 20 năm, cuộc bầu cử tổng thống giữa hai ứng viên George W. Bush của đảng Cộng hòa và Al Gore của đảng Dân chủ (ông Al Gore khi đó là đương kim Phó tổng thống Mỹ). Kết quả chung cuộc phụ thuộc hoàn toàn vào 25 phiếu đại cử tri tại bang Florida.
Sau khi đóng thùng phiếu ở Florida, các mạng truyền hình Mỹ đồng loạt tuyên bố ứng viên Dân chủ Gore dễ dàng thắng ở bang này. Nhưng mọi chuyện không dễ dàng như vậy. Quá trình kiểm phiếu kéo đến đêm, các mạng truyền hình mới nhận ra mình “hớ” khi phiếu bầu của ông Bush tăng lên nhanh. Đến sáng hôm sau, ông Bush dẫn trước dối thủ vài ngàn phiếu bầu.
Chiến dịch tranh cử của ứng viên Dân chủ đã yêu cầu quan chức ở 4 hạt lớn nhất Florida kiểm lại phiếu bằng tay, kéo theo một quá trình kéo dài hàng tuần. Ba tuần sau ngày bầu cử, bang Florida tuyên bố ông Bush thắng ông Gore với cách biệt 537 phiếu, tức chỉ 0,009%. Ông Gore tiếp tục phản đối và tòa án cấp cao nhất ở Florida phải vào cuộc, ra lệnh kiểm lại hàng ngàn phiếu bầu bị máy đếm loại bỏ với lý do đục lỗ không hoàn toàn.
Cuộc bầu cử ồn ào cuối cùng được Tòa án tối cao liên bang vào cuộc, theo đó tuyên bố dừng việc kiểm phiếu vào ngày 12.12.2000, đúng 6 ngày trước khi cử tri đoàn họp. Tòa án tối cao cho rằng Hiến pháp đã vị vi phạm bởi các tiêu chuẩn kiểm đếm phiếu khác nhau ở các hạt khác nhau.
Sau lệnh của Tòa án tối cao, các nhà lập pháp của phe Cộng hòa ở bang Florida tiến tới việc chọn cử tri đoàn ủng hộ ông Bush. Cùng với đó, ông Gore tuyên bố thua cuộc và nói rằng không muốn đất nước bị chia rẽ thêm nữa vì đấu đá đảng phái. Ông Bush thì tiếp bước cha mình trở thành tổng thống Mỹ.
