Làng dệt Bảy Hiền nức tiếng
Làng dệt Bảy Hiền (Quận Tân Bình, TP.HCM) nằm ở các con đường Năm Châu, Nguyễn Bá Tòng, Võ Thành Trang... nức tiếng một thời tại Sài Gòn chuyên cung cấp vải lớn nhất cả nước thời điểm bấy giờ.
Thập niên 60, người miền Trung, đa số là người huyện Duy Xuyên và huyện Điện Bàn (Quảng Nam) di cư vào Sài Gòn. Họ chọn Ngã tư Bảy Hiền (quận Tân Bình) làm điểm dừng chân, từng bước mang nghề dệt truyền thống của cha ông vào Nam lập nghiệp, tạo nên làng dệt Bảy Hiền vang danh một thời.
Hai thập niên 80 - 90 là giai đoạn “vàng son” của làng dệt, hầu hết các hộ gia đình ở đây đều sinh sống bằng nghề dệt truyền thống. Nhưng những năm trở lại đây người ta không còn nghe thấy tiếng máy dệt quen thuộc, thay vào đó là sự xuất hiện của những tiệm vải ký mọc lên san sát. Từ một làng nghề nổi tiếng giờ đây chỉ còn vài hộ dân cố gắng bám trụ với nghề.
Bà Ngô Thị Dự (44 tuổi, ngụ đường Võ Thành Trang) là một trong những gia đình hiếm hoi còn gắn bó với nghề dệt vải. Năm 1992, bà từ Quảng Nam di cư vào Sài Gòn. Quê bà vốn có làng dệt Xuân Trường nên khi di cư vào miền Nam, bà con mang theo cái nghề dệt vải làm kế mưu sinh.
“Nhà cô thuở đầu cũng làm dệt bằng máy gỗ, nhưng chi phí nhân công rất tốn kém, máy móc cũng cũ kỹ nên không sản xuất kịp tiến độ. Cách đây 10 năm nhà cô mới đổi qua máy tia nước tự động để dệt nhanh hơn. Bây giờ nhà cô vẫn gia công cho các mối ở chợ Tân Bình, nhưng không biết có thể trụ được bao lâu nữa”, bà chia sẻ thêm.
Nói thêm về làng dệt năm xưa, bà Dự cho biết: “Ngày cô mới vô, nguyên khu xóm này đều là người gốc Quảng, nhà nào cũng có máy dệt, nhưng làm nghề này rất vất vả lại không lời nhiều nên người ta dần bỏ hết".
Con đường Phạm Phú Thứ bây giờ là những nhà mua bán vải mọc sát vách nhau. Cửa hàng vải của bà Hồng (54 tuổi, quê Quảng Nam) cũng ở khu này. Bà cho biết trước đây nhà bà cũng làm máy gỗ, từ năm 2000 mới chuyển sang dệt bằng máy kim tự động. “Làm máy gỗ cực lắm, còn gây ồn ào ảnh hưởng đến hàng xóm xung quanh nên bây giờ cô chuyển xưởng dệt về dưới Củ Chi, chỉ có những mặt hàng mới bày bán ở đây”, cô nói.
Các hộ dân tại đây cho biết, nghề dệt vải vốn rất thịnh vượng. Đến khoảng năm 1992, do sự mở cửa hội nhập, các mặt hàng Trung Quốc tràn vào khiến hàng hóa bị chững lại. Đến những năm 2000, nhiều hộ gia đình cố cứu vớt nghề bằng cách đổi từ máy dệt khung gỗ sang máy dệt kim hơi nước. Tuy nhiên, việc sản xuất ồ ạt cùng với sự cạnh tranh lớn khiến mặt hàng tồn đọng, nhiều cơ sở bị thua lỗ phải đóng cửa hay đổi nghề.
Dù phải chuyển biến theo dòng chảy của thời gian, nhưng mỗi khi nhắc lại, người ta vẫn tiếc về một thời hưng thịnh của làng dệt Bảy Hiền. Hình ảnh chiếc máy dệt gỗ cùng tiếng con thoi đưa đã khắc sâu vào trí nhớ của những người dân sống lâu năm tại đây. Hiện tại chỉ còn một vài hộ gia đình cố gắng níu giữ cái nghề đã từng một thời vàng son.
Ẩm thực xứ Quảng
Bên cạnh “thủ phủ” dệt xung quanh khu vực Bảy Hiền thì khi đến Tân Bình, người ta thường hay nhắc tới chợ Bà Hoa, khu chợ nhỏ nằm trên đường Trần Mai Ninh. Nơi đây là đầu mối tập trung những món ăn ngon đặc sản của người miền Trung như bánh in, bánh ít, bánh đập, mít trộn, mắm cá chuồn, mắm nêm, cao lầu, chả ram, hải sản, gỏi trộn…
Không những vậy, chợ Bà Hoa như một quê hương thứ hai của người miền Trung. Người dân tụ tập và buôn bán với nhau như một gia đình. Họ thổi cái hồn của xứ Quảng vào mảnh đất nắng ấm phương Nam này. Khu này được ví như “xóm Quảng thu nhỏ” giữa lòng thành phố Sài Gòn hoa lệ là vì vậy.
Ghé thăm cửa hàng bánh đặc sản của bà Đoàn Thị Lâm (60 tuổi, quê Quảng Nam), nơi đây bày đủ các loại bánh như bánh tổ, bánh nổ, bánh thuẫn, mứt gừng,… Bà Lâm vừa gói bánh vừa kể chuyện, năm 1991 bà theo chân những người trong làng vào Sài Gòn sinh sống. Mỗi nhà mỗi nghề, mỗi công việc nhưng họ vẫn giữ được cái hồn của quê hương.
“Bà vào đây sống lâu năm cũng quen, mọi người sống dung hòa với nhau, không có bị nghịch văn hóa miền Trung, miền Nam gì cả”, bà Lâm chia sẻ.
Dù đã qua nhiều thập kỷ nhưng chợ Bà Hoa vẫn giữ được nét bình dị của chợ quê, tất cả món ăn bán tại đây đều là các món đặc sản từ nhiều tỉnh Quảng Nam, Quảng Trị, Quảng Ngãi, Đà Nẵng, Bình Thuận, Huế,…
Bà Võ Thị Tiên (69 tuổi, quê gốc Duy Xuyên, Quảng Nam) nhớ lại, ngày đó chiến tranh, bà di cư vào Nam trước giải phóng “hồi bảy lăm”, bán mấy món bánh quê tự làm ở góc chợ này cũng đã được hơn hai thập kỷ.
“Cuộc sống mới vào Nam vất vả lắm, ngày xưa ở đây toàn là ruộng đồng. Mãi về sau những năm 80, người Quảng Nam mới đến đây lập nghiệp, bắt đầu buôn bán đặc sản quê hương”, bà Tiên bồi hồi nhớ lại.
Xuyên suốt nhiều thập kỷ trôi qua, chợ Bà Hoa đã trở thành một dấu ấn miền Trung đặc biệt ngay giữa lòng Sài Gòn. Nơi đây không chỉ là một nét chấm phá ẩm thực đặc sắc mà còn là nơi hoài niệm của những đứa con xứ Quảng cho thỏa nỗi nhớ quê hương, góp phần tạo nên nền văn hóa ẩm thực đa dạng cho thành phố phồn hoa này.
