Thấy gì qua việc Trung Quốc quyết 'bóp nghẹt' Alibaba?

Các nhà quản lý Trung Quốc hôm 10.4 phạt Alibaba Group 18,2 tỉ nhân dân tệ (khoảng 2,8 tỉ USD), đây là số tiền phạt kỷ lục tương đương với 12% lợi nhuận ròng trong năm tài chính kết thúc vào tháng 3.2020 của tập đoàn thương mại điện tử khổng lồ.

Không riêng Alibaba, các hãng công nghệ lớn khác của đại lục, bao gồm Tencent và Baidu, cũng bị phạt trong những tháng gần đây vì vi phạm luật chống độc quyền và các vi phạm khác. Tuy nhiên, số tiền phạt của những công ty này không vượt quá vài trăm nghìn USD.

Theo Nikkei, khoản phạt nặng tay dành cho Alibaba đã phản ánh mức độ đe dọa mà công ty này gây ra đối với giới lãnh đạo Trung Quốc. Cuộc đàn áp Alibaba bắt đầu từ công ty con Ant Financial, đơn vị tài chính vận hành dịch vụ thanh toán qua điện thoại thông minh Alipay. Theo các nguồn thạo tin, Ant Financial được thiết lập cho đợt IPO kỷ lục, nhưng các nhà quản lý trong nước đã đột ngột thay đổi lập trường vào tháng 11.2020, buộc đơn vị này phải hoãn kế hoạch niêm yết tại Thượng Hải và Hồng Kông. Hình phạt mới nhất hồi cuối tuần qua liên quan đến cáo buộc Alibaba lạm dụng vị trí thống trị trong hoạt động kinh doanh thương mại điện tử. Giới chức Trung Quốc nói rằng các thương gia trong nước bị áp lực bởi Alibaba.

Trước khi mối quan hệ giữa doanh nghiệp và nhà nước trở nên tồi tệ, Alibaba từng nhận được sự hỗ trợ rộng rãi của chính phủ như một công ty dẫn đầu sự phát triển trong lĩnh vực internet của Trung Quốc từ những năm đầu tiên. Ví dụ, cơ quan quản lý đã ngăn chặn các dịch vụ do Facebook và Google cung cấp ở thị trường đại lục trong năm 2009 và 2010.

Tuy nhiên, sự phát triển của các ông lớn công nghệ trong nước cuối cùng đã bắt đầu đi ngược lại với lợi ích của nhà nước Trung Quốc. Thông qua Ant Financial, Alibaba dần lấn sân sang lĩnh vực tài chính vốn là nơi thuộc kiểm soát của các ngân hàng quốc doanh. Mảng kinh doanh môi giới cho vay sinh lời, trong đó Alipay giới thiệu người dùng đến các ngân hàng và Ant Financial nhận lại hoa hồng từ ngân hàng, là một sáng kiến đổi mới nhưng nó lại làm suy yếu khả năng cạnh tranh của các tổ chức tài chính truyền thống. Bắc Kinh đang tìm cách duy trì một trật tự kinh tế do các doanh nghiệp nhà nước lãnh đạo, ở đó khu vực tài chính do chính phủ kiểm soát là cốt lõi. Vì vậy, không khó hiểu khi Alibaba không còn được phép phát triển tự do một cách thiếu kiểm soát.

Việc đàn áp Alibaba dường như cũng là kết quả của cuộc đấu tranh giành quyền lực trong giới chính trị. Trung Quốc đang chuẩn bị thực hiện một cuộc cải tổ nhân sự lớn tại đại hội đảng vào mùa thu năm sau. Quá trình phát triển của Alibaba được cho là có sự hỗ trợ từ những người có liên hệ với nhóm quyền lực Thượng Hải do cựu Chủ tịch Trung Quốc Giang Trạch Dân lãnh đạo, Nikkei cho biết.

Nikkei dẫn các nguồn thạo tin nói rằng, những người thân cận với Chủ tịch Tập Cận Bình không hài lòng khi nhìn thấy danh sách những người có lợi ích trong đợt IPO của Ant Financial. Ngày càng có nhiều đồn đoán rằng ông Tập Cận Bình trừng phạt Alibaba để làm suy yếu các nhân vật quyền lực có liên hệ với công ty.