NSND Lý Huỳnh (78 tuổi) - cha tài tử Lý Hùng, vừa qua đời tại nhà riêng ở TP.HCM vào sáng 22.10 vì nhiều chứng bệnh tuổi già như tiểu đường, suy thận, suy tim, hai chân yếu, phải chống gậy đi lại... Sinh thời, ông luôn nói mang ơn điện ảnh cách mạng vì đã cho ông cơ hội đảm nhận các vai diễn đáng nhớ để đổi thay cả số phận cuộc đời ông.
NSND Lý Huỳnh từng chia sẻ: “Những vai diễn của điện ảnh cách mạng thời làm chung với cố đạo diễn Khương Mễ, cố đạo diễn - NSND Hải Ninh, cố đạo diễn - NSND Hồng Sến, cố đạo diễn NSND Huy Thành… đã dạy cho tôi biết hóa thân vào những số phận nhân vật, để làm nên những hình tượng nghệ thuật để đời. Bởi trước đó, với nhiều vai diễn trong các bộ phim thực hiện trước năm 1975 ở miền Nam mà tôi đóng, đa số chỉ thể hiện những thế võ, khả năng võ thuật riêng của bản thân tôi thôi”.
Một trong những vai diễn đáng nhớ của NSND Lý Huỳnh có thể kể như vai đại tá Hoàng - sĩ quan quân đội Sài Gòn trong phim Cô Nhíp (1976). Đạo diễn Khương Mễ lúc đó nhận xét về NSND Lý Huỳnh: “Có tài năng diễn xuất tiềm ẩn, nhất là khả năng lột tả được phong thái, tính cách nhân vật phản diện đang rất cần cho những bộ phim đề tài chiến tranh cách mạng”.
Kể từ đó, Lý Huỳnh là một trong những diễn viên nổi bật được các đạo diễn tin tưởng giao cho đóng một loạt vai phản diện sĩ quan cấp tá, tướng của chế độ Sài Gòn trong những phim đề tài chiến tranh cách mạng. Khán giả khó có thể quên được các vai diễn ấn tượng, lột tả chân thực tính cách phản diện cùng những diễn biến tâm lý nội tâm của NSND Lý Huỳnh, như vai Bách (phim Đứa con bị từ chối), Long “râu” (phim Con mèo nhung), thiếu tá Y Vế (phim Ngọn lửa Krông Jung), đại úy Long (phim Mùa gió chướng), trung úy Xăm (phim Hòn đất)…
Tài năng hóa thân của Lý Huỳnh ở các vai diễn trên đã được giới chuyên môn thời bấy giờ ghi nhận, đánh giá cao, giúp ông giành được nhiều giải thưởng điện ảnh tại các Liên hoan phim Việt Nam như các vai đại tá Hoàng (phim Cô Nhíp), Đinh “Ba búa” (Mối tình đầu), đại úy Long (Mùa gió chướng), trung úy Xăm (Hòn đất)…
Vì muốn chứng tỏ khả năng diễn xuất đa dạng, không thể mãi chỉ đóng khung ở vai phản diện, Lý Huỳnh dốc sức cho vai Lão nông tri điền Hai Lúa trong phim Vùng gió xoáy của đạo diễn Hồng Sến. Ông kể phải lặn lội về vùng quê miền Tây nhiều ngày để hòa nhập cuộc sống người nông dân ở nông thôn. Mỗi ngày làm công việc đồng áng như một nông dân thứ thiệt để hóa thân vào nhân vật Hai Lúa. Vai diễn này giúp ông đoạt giải Bông sen vàng Diễn viên xuất sắc nhất Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ 6. Sau đó, nghệ sĩ Lý Huỳnh còn có thêm vai diễn chính diện rất ấn tượng nữa là ông Hai Củ trong bộ phim Ông Hai Củ cũng do đạo diễn Hồng Sến thực hiện.
Khi điện ảnh Việt Nam qua thời bao cấp, xuất hiện các nhà làm phim tư nhân bước vào thị trường phim chiếu rạp thập niên 1990, Lý Huỳnh cũng là người xông xáo để bỏ vốn thực hiện các phim thu hút khán giả đến xem như: Lửa cháy thành Đại La, Thăng Long đệ nhất kiếm, Phạm Công - Cúc Hoa, Nước mắt học trò… Ông cũng đã thực hiện được nhiều phim hợp tác với điện ảnh Hồng Kông, Đài Loan, như: Hồng hải tặc, Kế hoạch 99 - Lưới trời lồng lộng… mang đến cho điện ảnh Việt làn gió mới.
Vào năm 2010, nhân dịp kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long, gia đình NSND Lý Huỳnh đã bỏ vốn lớn đến hơn 12 tỉ đồng để thực hiện bộ phim Tây Sơn hào kiệt về vị anh hùng áo vải cờ đào Quang Trung - Nguyễn Huệ đánh tan quân Thanh xâm lược, giải phóng Thăng Long.
