Cuốn sách Việt đặc biệt được xuất bản gần 40 nước, tác giả viết năm 17 tuổi

Cuốn sách có sức mạnh "thay thái độ, đổi cuộc đời"

Dế Choắt là nghệ danh được rapper Châu Minh Hải - Quán quân Rap Việt 2020  lựa chọn khi theo đuổi con đường nghệ thuật.

Trong khi các rapper thường chọn nghệ danh tiếng Anh, anh lấy tên Dế Choắt vì cảm phục nhân vật trong truyện Dế mèn phiêu lưu ký của nhà văn Tô Hoài.

"Dế choắt thấp cổ bé họng nhưng cho dế mèn nhiều bài học, lấy được nhiều nước mắt của độc giả. Vì thế, tôi rất thích nhân vật này", anh nói trong khuôn khổ cuộc thi Rap Việt.

Trên sân khấu, Dế Choắt tôn vinh phận người nhỏ bé, những giá trị văn hóa truyền thống. Cuộc sống của Dế Choắt cũng truyền cảm hứng cho nhiều bạn trẻ. Anh trưởng thành từ hè phố, từng làm đủ nghề vất vả để mưu sinh và cuối cùng thành công trên sân khấu lớn.

Sự trưởng thành của Dế Choắt chứng minh một điều, có những cuốn sách sẽ "thay thái độ, đổi cuộc đời" một con người.

Dế mèn phiêu lưu ký đã trở thành người bạn tuổi thơ của nhiều thế hệ thiếu nhi Việt Nam. Cuốn sách thấm đẫm tình yêu thương, ca ngợi lý tưởng hòa bình và tình bạn cao đẹp.

Tới nay, cuốn sách đã được xuất bản ở khoảng 40 quốc gia. Dế mèn phiêu lưu ký được trẻ em khắp nơi yêu thích cũng là minh chứng sinh động cho sự "không biên giới" của văn học.

Dế mèn phiêu lưu kí ban đầu có tên là Con dế mèn (là một tuyển tập gồm khoảng 20 truyện ngắn) được Nhà xuất bản Tân Dân phát hành vào năm 1941.

Sự đón nhận nhiệt tình của độc giả trong nước là động lực để nhà văn Tô Hoài bắt tay ngay vào việc viết tiếp Con dế mèn trở thành Dế mèn phiêu lưu kí như hiện nay.

Không ngoa khi nói rằng, Dế mèn phiêu lưu kí là tác phẩm tiêu biểu nhất của văn học thiếu nhi Việt Nam từ đó đến nay. 

Bao nhiêu năm trôi qua, dế mèn không "già". Chú dế mèn vẫn luôn "trẻ". Chú dế mèn can trường mang giấc mơ của nhà văn Tô Hoài về một thế giới đại đồng "muôn loài cùng nhau kết anh em".

Tác phẩm còn gửi gắm thông điệp thế hệ trẻ phải ham học hỏi, biết ước mơ và biến ước mơ thành hiện thực, quyết tâm hành động cho những mục đích cao đẹp. 

Toàn bộ tác phẩm là quá trình trưởng thành của nhân vật dế mèn, cũng chính là sự thay đổi trong mỗi con người qua nhiều giai đoạn cuộc đời.

Tuổi trẻ có thể ta sẽ ngông cuồng, xốc nổi, bồng bột nhưng sau khi đã trải qua những thử thách, thậm chí va vấp, thất bại, sai lầm, chúng ta sẽ trưởng thành hơn, biết cho đi và sẻ chia nhiều hơn.

"Chí Phèo đòi lương thiện làm người. Dế mèn đi tìm thế giới cho người lương thiện"

Hội Nhà văn Hà Nội từng tổ chức cuộc tọa đàm về tác phẩm Dế mèn phiêu lưu ký của nhà văn Tô Hoài vào đúng ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11/2012.

Chủ tịch Hội Nhà văn Hà Nội khi ấy là Nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên có một so sánh ít ai nghĩ đến: "Năm 1941, ngẫu nhiên trong văn học Việt Nam xuất hiện hai nhân vật: Dế mèn của Tô Hoài và Chí Phèo của Nam Cao. Chí Phèo đòi lương thiện làm người. Dế mèn đi tìm thế giới cho người lương thiện.

Cha đẻ của hai nhân vật là bạn thân của nhau. Bây giờ hậu duệ con cháu Chí vẫn đông khi tính thiện đang bị thách thức. Còn mèn có ngoái nhìn phía sau vẫn thấy ít bước chân đi tiếp".

Nhận định đó là thách thức cho thế hệ trẻ Việt Nam ngày nay viết tiếp câu chuyện về những "hiệp sỹ" đời thực. Điều này càng đậm tính thời đại hơn giữa bối cảnh dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp tại Việt Nam. Hơn lúc nào hết, người trẻ phải phát huy tinh thần xung kích trên tuyến đầu chống dịch.

Thanh niên Việt sẽ không phải những người nhút nhát không dám chống trả địch thủ, ốm yếu, sợ sệt trước kẻ thù là virus vô hình mà sẽ là những thanh niên cường tráng, khỏe mạnh, lạc quan, yêu đời như chú dế mèn.

Trên chuyến hành trình của dế mèn, chú đã gặp được rất nhiều người bạn, từ dế choắt, bọ ngựa đến dế trũi... Ẩn sau mỗi con vật nhỏ bé được nhân cách hóa là những bài học vô cùng sâu sắc, đắt giá cho cả loài người. 

Bắt đầu từ năm 2020, lần đầu tiên ở Việt Nam, một giải thưởng nhằm tìm kiếm và tôn vinh các sáng tác, trình diễn nghệ thuật - giải trí xuất sắc của thiếu nhi đã ra đời và được đặt tên Dế Mèn.

Cơ cấu giải thưởng bao gồm giải thưởng lớn mang tên Hiệp sĩ Dế Mèn và một số giải Khát vọng Dế Mèn. Nhiều ý kiến cho rằng, ngay từ tên gọi Dế Mèn, giải thưởng đã hàm chứa nhiều ý nghĩa và gần gũi. Bởi tên gọi Dế Mèn mang nhiều ký ức đẹp với tuổi thơ Việt, có sức sống trường tồn qua nhiều thế hệ.

Câu chuyện do nhà văn Tô Hoài kể lại trong buổi phỏng vấn với NXB Kim Đồng vào năm 2012, nhân kỷ niệm 70 năm xuất bản tác phẩm Dế mèn phiêu lưu ký chắc chắn sẽ là bài học quý giá về tinh thần cầu thị cho những người cầm bút trẻ.

"Dế mèn khi in ở Thái Lan, còn được sản xuất thành đồ chơi bằng nhựa, họ có tặng tôi. Còn ở Đức người ta in kèm sách một cuốn từ điển về dế mèn với tiểu sử khoa học của các nhân vật dế mèn, dế trũi…

Còn ở Tula (Nga) có cháu bé viết thư cho tôi thắc mắc rằng "trong sách thấy có tả "con dế mèn răng trắng tẩy" nhưng cháu xem sách khoa học thì dế mèn răng đen chứ không phải răng trắng", thế là những lần in sau tôi phải sửa lại là "răng xám mờ".

Với tất cả những giá trị tốt đẹp ấy, Dế mèn phiêu lưu ký đồng hành cùng bao thế hệ đã qua và chắc chắn sẽ tiếp tục là cuốn sách gối đầu giường cho những thế hệ đang tới. Cuốn sách không chỉ dừng lại ở cuộc phiêu lưu của chú dế mèn mà đã vươn xa trở thành tác phẩm có tinh thần nhân loại.

Phương Nhung