Đại biểu: Khó cấm dạy thêm khi lương giáo viên quá thấp

Liên quan môn lịch sử, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói, đây là vấn đề chuyên môn khá sâu trong việc triển khai chương trình giáo dục mới. Dù đã đề cập từ lâu, đến nay vẫn có thực tế là điểm thi môn lịch sử thấp so với các môn khác, học sinh không yêu thích, học với tính chất đối phó. "Đây là vấn đề chúng tôi rất là suy nghĩ", Bộ trưởng nói và giải thích, bởi lịch sử là môn học rất quan trọng cung cấp hiểu biết xã hội, kinh nghiệm sống, giúp tu dưỡng phát triển con người, hiểu biết đất nước, bồi dưỡng tinh thần yêu nước, tự hào dân tộc.

Học sinh không hứng thú, theo Bộ trưởng, có thể do ở cả việc tổ chức dạy học và kiểm tra, đánh giá.

Cách dạy môn lịch sử hiện nay vẫn thiên về các sự kiện, số liệu. Cách thức này chưa phát huy được nhiều sáng tạo, cá tính của học sinh trong việc học. Quá trình kiểm tra, đánh giá cũng thiên về số liệu, ngày tháng, sự kiện, chưa chú ý đến tư duy, ý nghĩa của các sự kiện.

"Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ triển khai đổi mới giảng dạy môn lịch sử", Bộ trưởng thông tin. Theo đó, hướng thay đổi sẽ tăng cường sáng tạo của học sinh, không áp đặt cách hiểu với lịch sử. Học sinh còn điểm khác trong cảm nhận, đánh giá thì sẽ trao đổi để thuyết phục, tranh luận. Quá trình thi, kiểm tra không đánh đố học sinh nhớ con số, ngày tháng.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Nguyễn Đại Thắng, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, vấn đề vi phạm đạo đức, lối sống, mất an toàn trường học đúng là nội dung đang gây bức xúc cho xã hội, gây lo lắng cho phụ huynh. "Đây là vấn đề lớn mà Bộ quan tâm", Bộ trưởng nói. Về chỉ đạo vĩ mô, ngành giáo dục đã xây dựng chương trình an toàn, với nhiều nội dung về tăng cường đạo đức, lối sống. Đồng thời, Bộ trưởng nói thêm, việc ban hành chính sách, giải pháp chung là việc từ phía Bộ, nhưng cũng có vai trò trách nhiệm của các thầy cô, sự phối hợp của địa phương.

Về vấn đề thiếu giáo viên của đại biểu Nguyễn Công Hoàng, Bộ trưởng thông tin, lượng giáo viên cả nước đang thiếu hiện nay là trên 94.000, trong đó tỷ lệ hơn 1/3 là thiếu giáo viên mầm non. Đây là việc Bộ Giáo dục và Bộ Nội vụ đang có sự phối hợp chặt chẽ để giải quyết. Năm 2019, hai bộ đã trình và được phê duyệt tuyển thêm hơn 20.000 giáo viên cho 14 tỉnh, trong tháng vừa rồi đã trình tuyển thêm hơn 27.000 giáo viên để giải quyết một phần tình trạng thiếu giáo viên cho các bậc học. Hai bộ đã có sự phối hợp chặt chẽ, việc thừa thiếu không phải hai bộ đổ lỗi cho nhau", Bộ trưởng nói.

Tham gia tranh luận về vấn đề dạy thêm, đại biểu Nguyễn Công Long nói rằng, theo như Bộ trưởng trả lời thì quan điểm của Bộ Giáo dục và Đào tạo vẫn là cấm dạy thêm trực tuyến.

"Tôi hiểu rằng như vậy là quan điểm của ngành giáo dục về vấn đề này là phải cấm. Tôi đồng tình với Bộ trưởng là phải cấm dạy thêm trực tuyến, vì lợi ích của các cháu. Nhưng nếu chỉ cấm thì chưa giải quyết được căn nguyên của vấn đề", ông Long nói.

Ông phân tích, từ trước đến nay "chúng ta tiếp cận vấn đề dạy thêm như một vấn nạn của xã hội và xử lý theo cách là cấm. Có nơi còn tổ chức mật phục bắt quả tang giáo viên dạy thêm, đưa lên báo chí. Cách ứng xử với các nhà giáo như vậy không phù hợp. Tôi cho rằng không nên có tư duy như cũ, là cái gì không quản được thì cấm", ông Long nêu quan điểm.

Ông cho rằng, nên đánh giá tác dụng của dạy thêm trong đời sống như thế nào? Nó xuất phát từ nhu cầu thực tiễn của phụ huynh, học sinh. "Con em chúng tôi trưởng thành, đỗ đạt, đi làm cũng một phần là nhờ học thêm. Chứng tỏ nó có tác dụng chứ không phải không", ông dẫn chứng.

Tại phiên chất vấn hôm qua, có đại biểu ví von tại sao ngành giáo dục cấm dạy thêm mà y tế không cấm bác sĩ làm thêm ở ngoài. "Vậy hôm nay tôi đặt vấn đề lại là tại sao ngành y được làm thêm mà giáo dục không được. Tôi cảm giác là khi giải quyết vấn đề này chúng ta không nhìn rõ được căn nguyên câu chuyện", ông Long nêu quan điểm.

Cả nước có 38.000 giáo viên phổ thông tiểu học. Vấn đề dạy thêm xuất phát từ thực trạng là lương của giáo viên quá thấp, rất nhiều giáo viên coi dạy thêm như kế mưu sinh. "Cần nhìn thẳng vào vấn đề này để giải quyết thấu đáo. Qua hai năm đại dịch vừa rồi, giáo viên cũng cần cứu trợ", đại biểu Long bày tỏ.

Trả lời, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn giải thích, trước đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo có thông tư quy định việc dạy thêm và học thêm, nhưng nếu đây là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, thì mới điều tiết được. Năm 2016, Luật Đầu tư bỏ dạy thêm ra khỏi danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện, nên nhiều điều trong thông tư không còn hiệu lực. Bộ Giáo dục đang đề nghị bổ sung dạy thêm vào danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện. "Còn nếu giáo viên dạy thêm cho học sinh, bớt nội dung cần dạy trên lớp, dạy cho nhóm riêng biệt thì đây là vấn đề đạo đức công vụ, đạo đức nhà giáo, cần phải cấm. Dạy trực tuyến đã căng thẳng, nếu giáo viên dạy thêm theo cách này thì mới là điều cần lên án", Bộ trưởng Sơn nói.

Đánh giá về quá trình dạy, học trực tuyến, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói, biện pháp này là cách ngành giáo dục, thầy và trò ứng phó với dịch bệnh, nhưng việc triển khai còn nhiều khó khăn. Theo thống kê, Bộ trưởng nói, không phải 1,5 triệu em mà chính xác là 1,867 triệu em hiện không có bất kỳ thiết bị gì trong tay để học tập. Thậm chí, có gia đình 2-3 anh chị em chỉ có một điện thoại. Thực trạng này đã khiến nhiều học sinh dần bỏ học.

"Giải quyết vấn đề này cấp bách hơn là đánh giá xem các cháu học được gì từ chương trình trực truyến", Bộ trưởng nêu quan điểm và cho biết, điểm tích cực là ở những vùng khó khăn hàng đầu, các vùng địa phương chia cắt ở miền núi phía bắc vẫn đang có thể học trực tiếp.

Đánh giá về hiệu quả, Bộ trưởng nói, học trực tuyến là giải pháp thách thức, nên "chất lượng không thể nói sẽ như học trực tiếp". Bộ đã có hướng dẫn để bổ sung, củng cố kiến thức cho học sinh khi quay lại trường. Đồng thời, Bộ trưởng cũng lưu ý các trường "không đưa các em ra đánh giá ngay". "Chúng ta đừng căng thẳng quá, đầu tiên phải cho các em làm quen môi trường, tự phòng chống dịch, rồi sau đó mới bắt đầu. Không nên nhồi nhét, đặt vào tay các em các phiếu đánh giá, khảo sát. Việc cân đo đong đếm còn ở phía trước", Bộ trưởng nói.

Trong nhóm giải pháp củng cố kiến thức, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói cần căn cứ vào nội dung chương trình cốt lõi. Bộ sẽ không bỏ các bài giảng trên truyền trình, chương trình học trực tuyến. Khi học sinh quay lại trường, giáo viên có trách nhiệm đánh giá để phân ra theo nhóm, tùy theo khả năng từng em, vì một lớp khó có thể đồng đều như trước. "Các cháu có thiết bị tốt, bố mẹ kèm cặp tốt thì tốt hơn, nhưng các cháu thiết bị phập phù có thể sẽ kém hơn", Bộ trưởng nhận xét.

Theo đó, triển khai phương pháp dạy theo hướng cá thể hóa là phù hợp cho một lớp có nhiều trình độ. "Chúng ta cần những giải pháp tổng thể về chuyên môn, về trang thiết bị, về tư vấn tâm lý, cần giải pháp mang tính tổng thể hơn", Bộ trưởng cho biết.

Tranh luận về những bài học thiếu tính khoa học, thiếu tính giáo dục trong sách giáo khoa, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy cho rằng, "phần trả lời của Bộ trưởng chưa thuyết phục".

Bà nói, sách giáo khoa sai thì học sinh đã mua, đã học. Nên dư luận đang trông chờ sự giải quyết dứt điểm, kịp thời, minh bạch của Bộ. Theo bà, cần có sự trả lời trước công luận càng sớm càng tốt. Tập thể tác giả và NXB Giáo dục Việt Nam phải có trách nhiệm lắng nghe, giải trình trước công luận và đưa ra hướng khắc phục.

Bộ Giáo dục và Đào tạo là cơ quan có thẩm quyền phê duyệt sách giáo khoa, trách nhiệm trước hết là của Hội đồng thẩm định do Bộ thành lập. Trách nhiệm thứ hai thuộc về cơ quan tham mưu của Bộ. Thứ ba, là trách nhiệm của lãnh đạo Bộ. "Dù việc phê duyệt sách giáo khoa là của nhiệm kỳ trước nhưng trách nhiệm quản lý nhà nước là xuyên suốt. Lãnh đạo Bộ cần chỉ đạo NXB Giáo dục Việt Nam và tập thể tác giả sách giáo khoa nói trên giải trình trước công luận. Nếu có sai sót thì lãnh đạo Bộ phải chỉ đạo sữa chữa, khắc phục, xử lý theo thẩm quyền", đại biểu Thúy nói.

Trong một nội dung trả lời đại biểu khác, Bộ trưởng Giáo dục cho biết ghi nhận ý kiến của đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy và sẽ có những chỉ đạo cụ thể trong thời gian tới.

Trả lời đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung (Thái Bình), Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, nhiều trường đa ngành hiện có xu hướng mở mã ngành về sức khỏe. Với chủ trương tự chủ đại học, đây là quyền của các đơn vị. Nhưng hai nhóm ngành về sức khỏe và sư phạm vẫn thuộc Bộ thẩm định và quyết định. Bộ đã yêu cầu mở chương trình phải đảm bảo tiêu chuẩn, tiêu chí nghiêm ngặt. Trong thời gian tới, Bộ trưởng cho biết sẽ tiếp tục rà soát các quy định xem có vấn đề gì chưa chặt chẽ để tiếp tục bổ khuyết thêm.

Với câu hỏi của đại biểu Trương Thị Ngọc Ánh, Bộ trường nói chương trình học trực tuyến không bê nguyên từ giáo án bình thường vào giảng dạy. Trong bối cảnh mới, Bộ đã ban hành văn bản xác định chương trình học cốt lõi theo hướng tinh giản để phục vụ dạy trực tuyến và dạy trên truyền hình. Các địa phương đang dạy trực tiếp sẽ dạy theo chương trình cốt lõi, sau đó quay lại củng cố mở rộng thêm. Với những nơi học trực tuyến, giáo viên bám theo chương trình cốt lõi và sẽ củng cố mở rộng thêm khi trở lại học trực tiếp.

"Chương trình cốt lõi là giải pháp chuyên môn ứng phó với việc dạy học đa dạng. Dạy trực tuyến được xây dựng bám trên chương trình cốt lõi, bao gồm cả việc học và kiểm tra, không phải bê nguyên chương trình bình thường vào dạy trực tuyến", Bộ trưởng nói.