Những người không 'mắc kẹt' vì Covid-19

Trước tháng 3/2020, công ty du lịch của vợ chồng Oanh hoạt động tốt, doanh thu mỗi tháng 1-2 tỷ đồng. Đại dịch bùng lên khắp toàn cầu, du lịch là lĩnh vực tổn thương đầu tiên. Sau 4 tháng đóng cửa, Oanh bàn với chồng nộp đơn xin giải thể công ty vì không thể kham nổi các chi phí.

"Ba năm gây dựng, mình không nghĩ sự nghiệp sẽ kết thúc một cách chóng vánh như vậy", cô tâm sự. Hơn một năm sau, Oanh vẫn chưa hết cảm giác hụt hẫng dù biết thời điểm đó, trung bình mỗi tháng có gần 8.500 doanh nghiệp phải rời bỏ thị trường, theo Tổng cục Thống kê. Tính đến tháng 12 năm 2020, cả nước có 32,1 triệu người từ 15 tuổi trở lên bị ảnh hưởng tiêu cực bởi dịch Covid-19 bao gồm người bị mất việc làm, phải nghỉ giãn việc/nghỉ luân phiên, giảm giờ làm, giảm thu nhập.

Đột ngột mất việc và tích luỹ còn khiêm tốn, vợ chồng Oanh hiểu mình không được phép "mắc kẹt" trong tình cảnh này. Sau một thời gian nghiên cứu, cô nhận ra khi nhiều ngành kinh tế lao đao vì dịch, kinh doanh online vẫn tăng trưởng đến 30%. Tháng 8/2020, Oanh bắt đầu nhập các loại hạt dinh dưỡng, thực phẩm ăn kiêng, bán hàng trên tài khoản Facebook của hai vợ chồng.

Tháng đầu khởi nghiệp, hai vợ chồng kiếm được hơn 10 triệu đồng tiền lãi, mừng "hơn bắt được vàng". Nhìn thấy tiềm năng phát triển, Oanh đầu tư thêm cho các khóa học về thương mại điện tử. Từ 5 đến 10 đơn trong những ngày đầu, hiện vợ chồng cô nhận cả trăm đơn hàng một ngày, tăng mạnh nhất từ tháng 3/2021.

Thống kê 30 ngày gần nhất, Oanh đạt doanh thu 900 triệu đồng nhờ bán hàng trên các sàn thương mại điện tử, chưa tính gần 100 triệu từ các mạng xã hội. Lợi nhuận từ 15 đến 30%.

Sự chuyển hướng để thoát khỏi khó khăn như vợ chồng Nguyễn Kim Oanh không phải là cá biệt. Báo cáo "Triển vọng việc làm và xã hội trên thế giới năm 2021" của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) tháng 6/2021, ghi nhận lao động bị mất việc tại các quốc gia có thu nhập trung bình có xu hướng tự phục hồi một phần việc làm, đa phần là tự kinh doanh.

Thanh Tâm, 25 tuổi, ở Vũng Tàu cho rằng không chỉ bán hàng mới tạo ra thu nhập từ môi trường online. Cô từng mất việc khi quán bar ở Đà Lạt phải đóng cửa vì Covid-19. Trước dịch, Tâm thu nhập 10-15 triệu đồng mỗi tháng từ công việc chính, cộng với khoản kiếm thêm từ dịch thuật, giúp cuộc sống khá thoải mái.

Hai tháng ở nhà Tâm nhận ra dịch bệnh khiến mọi thứ thay đổi, muốn mua rau cũng phải đặt online. Tận dụng năng khiếu viết lách và blog du lịch cũ, cô lên kế hoạch viết bài, tối ưu hóa SEO, nghiên cứu các chương trình affiliate (tiếp thị liên kết). Mỗi khi độc giả đọc bài trên blog của Tâm và bấm vào liên kết dẫn đến cửa hàng bán sản phẩm tương ứng, cô nhận được khoản "thù lao nhỏ vì đã giới thiệu khách". Dù nhỏ nhưng tích dần, sau hai tháng, Tâm kiếm được 8 triệu đồng. "Số tiền không nhiều, nhưng nếu chuyên tâm sẽ có cơ hội phát triển hơn công việc ở quán bar", cô nói.

Phùng Thị Thảo Nhung, một giáo viên khá có tiếng về online marketing trên mạng xã hội, cho biết số lượng học viên đăng ký tăng mạnh nhất là trong các tháng dịch. Ước tính từ tháng 2 đến nay, chị đã có gần 1.000 học viên mới, nhiều người là nhân viên văn phòng do lương thấp, mất việc, muốn chuyển hướng viết nội dung, kinh doanh trực tuyến.

Theo tiến sĩ Bạch Ngọc Thắng, Viện Phát triển bền vững, Đại học Kinh tế Quốc dân (Hà Nội), đại dịch đã khiến xu hướng chọn việc làm thay đổi, trong đó mạnh nhất là sự dịch chuyển sang những ngành nghề dựa trên nền tảng công nghệ, xu hướng tự tạo việc làm hay làm việc tại nhà cũng sẽ nổi lên.

Phạm Mai Linh ở quận Đống Đa, Hà Nội đã tìm thấy cơ hội khởi nghiệp ngay trong nhà mình. Linh từng là nhân viên của một tập đoàn du lịch đa quốc gia, có trụ sở chính tại TP HCM với mức lương gần 20 triệu một tháng. Thất nghiệp sau 6 tháng nghỉ sinh, khiến cô rơi vào bế tắc.

"Mình gần như bị trầm cảm khi nghĩ đến công việc", cô nói, "Chi phí nuôi ba đứa trẻ và hai người lớn không thể dựa mãi vào lương của chồng".

Trước dịch, Linh từng nhận làm bánh cho người quen nhưng công việc bận rộn phải tạm dừng. Nay ở nhà, cô luyện lại tay nghề, thử làm thêm các loại bánh mới. Đến tháng 5, bà mẹ ba con chính thức mở tiệm bánh online, tận dụng máy móc, lò nướng tại nhà. Những đơn bánh đầu tiên nhận nhiều phản hồi tích cực.

Thời gian đầu Linh chuyên làm thạch. Thấy nhu cầu mua các loại bánh tăng cao trong mùa dịch, cô làm thêm bánh kem sinh nhật, bánh ngọt, bánh bao, đồ ăn vặt... để khách lựa chọn. Giá dao động từ 100.000 - 600.000 đồng.

Một tháng trở lại đây, mỗi ngày cô nhận từ 3-10 đơn hàng. Đỉnh điểm trong 3 ngày trước Trung thu, Linh bán được 200 bánh thạch rau câu, thu về 10 triệu đồng tiền lãi.

Không còn cảm giác bất lực, "ăn bám chồng", Linh tự tin hướng đi mới này sẽ giúp cô sớm ổn định và nếu chuyên tâm phát triển, mức thu nhập có thể cao hơn ngày còn đi làm.

Còn với vợ chồng Oanh, họ cũng không trở lại lĩnh vực du lịch dù thu nhập từ kinh doanh online chỉ bằng một nửa khi mở công ty. "Bán hàng online có tính ổn định, ít bị gián đoạn vì dịch bệnh, nhất là mặt hàng đồ ăn. Vợ chồng mình sẽ kiên trì theo đuổi hướng đi này", cô nói.

Quỳnh Nguyễn