Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn: Chúng ta đã vượt qua giai đoạn đen tối nhất

Câu hỏi đầu tiên, xin được hỏi Thứ trưởng Y tế Nguyễn Trường Sơn. Với tư cách là Trưởng Bộ phận thường trực đặc biệt của Bộ Y tế tại Bắc Giang và TP HCM, trải qua hơn 5 tháng dịch bệnh căng thẳng và khốc liệt, vào lúc này, ông có thể đánh giá ngắn gọn về làn sóng dịch vừa qua ở nước ta?

Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn:

Xin trân trọng chào độc giả của VnExpress. Rất vinh dự được đến trường quay hôm nay.

Đợt dịch thứ 4 bắt đầu từ 29/4, lan nhanh trên địa bàn cả nước. 5 tháng vừa qua là thời gian rất vất vả chống dịch. Làn sóng dịch này là do chủng virus Delta nguy hiểm hơn so với chủng trước đây. Nồng độ chủng virus trên dịch hô hấp của người mắc lớn hơn 1000 lần so với trước đây, chu kỳ lây lan nhanh, chỉ 2-3 ngày nên số lượng lây lớn hơn, có thể lên 9-10 người. Tỷ lệ người bệnh không triệu chứng lớn, nếu ta để F0 tại cộng đồng mà không phát hiện được thì rất nguy hiểm.

Bắt đầu khi dịch xuất hiện ở Hải Dương, sau đó lan ra Bắc Giang, Bắc Ninh, thì cái thời gian đầu hết sức khó khăn. Thời gian đó, virus không chỉ ở cộng đồng mà còn ở nhà máy, nhà trọ rất đông công nhân, việc lây lan rất nhanh, chóng mặt. Vì vậy nhiệm vụ của hệ thống chính trị, ban chỉ đạo quốc gia, chính quyền, người dân ở Bắc Giang nâng lên mức cao nhất.

Chúng tôi đã khuyến cáo, đề xuất chính sách, xây dựng bệnh viện hồi sức ở Bắc Giang trong thời gian rất ngắn. Sau đó bắt đầu từ tháng 6 chống dịch ở TP HCM. Tôi được cử vào hỗ trợ Ban chỉ đạo TP HCM chống dịch, đây là thời gian căng thẳng nhất từ trước đến nay. Chúng ta chưa bao giờ chứng kiến người mắc lên tới hàng nghìn mỗi ngày, số lượng tử vong ba bốn chục ca một ngày. Chúng tôi đã được hỗ trợ của ban chỉ đạo quốc gia, thành phố... Sau đó tổ công tác của Chính phủ thành lập, tôi là thành viên, sau đó kiện toàn ban chỉ đạo chính phủ.

Thời điểm đó, đi tắt đón đầu là hết sức cần thiết. Trong thời điểm đó, chúng ta cũng hết sức bất ngờ vì số lượng người nhiễm đông, trong khi số lượng phủ vaccine chưa cao. Sau nghị quyết 86 của chính phủ, giãn cách xã hội triệt để, huy động số lượng khổng lồ nhân viên y tế, quân đội, công an... Hơn 25.000 lượt nhân viên y tế chuyên ngành hồi sức, sinh viên, cùng với quân y, công an thực hiện 2 chiến lược quan trọng: phường xã là pháo đài, người dân là chiến sĩ và người dân được hỗ trợ gói thuốc về y tế, an sinh xã hội kịp thời. Chính vì vậy, chúng ta giúp người dân đảm bảo tính mạng an toàn khi theo dõi tại nhà.

Thứ hai là chiến lược xét nghiệm diện rộng, nhanh, 48h/lần, chỉ trong vòng 1 tuần lượng ca nhiễm giảm nhiều, từ 3,7% vào đầu tháng giảm xuống vào cuối tháng. Số trở nặng tử vong ở bệnh viện giảm xuống hai con số. Đây là việc tôi rất tự hào, chặn được làn sóng dịch, nhờ có công lao của ban chỉ đạo quốc gia.

Vấn đề nữa là ý thức của người dân, rất mừng alf đến cuối tháng 9, hơn 50% người dân TP HCM có thể tự lấy được mẫu xét nghiệm. Rất nhanh gọn, đem lại bình thường mới cho thành phố từ đầu tháng 10. Trân trọng cảm ơn mọi người.

Xin hỏi GS.TS Lê Thị Quỳnh Mai, người được Bộ Y tế giao điều phối chiến lược xét nghiệm ở nhiều tỉnh thành phía Nam, bà đã trải qua thời gian vừa qua như thế nào?

Như người dân thành phố HCM và người dân cả nước đã theo dõi thì chúng ta đã trải qua các cung bậc, giai đoạn rất khó khăn, như thiếu nhân lực, nguyên vật liệu xét nghiệm rồi đến khi huy động được sự hỗ trợ lớn của các tỉnh khác, của quốc phòng. Đặc biệt là có sự chủ động tham gia của người dân TP HCM đã quyết định chiến lược xét nghiệm làm được nhanh nhất, nhiều nhất trong thời gian ngắn nhất. Từ đó, bóc tách được tất cả nguồn lây nhiễm mạnh ra khỏi cộng đồng, từ đó khống chế dịch bệnh, mở cửa được sớm nhất và là tiền đề để có thể sống chung với Covid-19.

Xin hỏi bác sĩ Cấp, cảm xúc của ông khi trở về Hà Nội sau nhiều tháng chi viện miền Nam?

Bác sĩ Nguyễn Trung Cấp: Trong gần hai năm qua, những người làm công tác chống dịch thì cứ chỗ nào Covid-19 bùng phát là đi. Dịch kết thúc ở Hải Dương lại đến vùng dịch Bắc Ninh Bắc Giang, rồi các tỉnh phía Nam. Những người chống dịch cứ trở về lại ra đi. Đó là cuộc chiến chúng ta phải tiếp tục cho đến khi nào hội tụ các điều kiện về xã hội, y tế... để chung sống một cách an toàn với dịch.

Thưa quý độc giả, tính đến sáng nay, đợt dịch thứ 4 ghi nhận hơn 840.000 ca nhiễm, gần 785.000 người đã được công bố khỏi bệnh. Đặc biệt, ngày 12/10, lần đầu tiên VN ghi nhận số ca mắc mới dưới 3000 sau 90 ngày. Số ca nhiễm mới, số ca bệnh nặng, số người tử vong liên tục giảm trong 10 ngày qua. Vậy, Thứ trưởng đánh giá tình hình dịch bệnh lúc này như thế nào? Có phải chúng ta đã vượt qua thời khắc đen tối nhất?

Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn: Về mặt y tế, theo chúng tôi thấy cơ bản đã vượt qua thời gian đen tối. Thứ nhất, chúng ta trải qua những đợt cao trào, các biện pháp áp dụng cách ly F0 tại nhà, xét nghiệm được thực hiện hiệu quả., Thứ hai nhờ sự tích cực vào cuộc của y tế, quân đôi, góp phần kiểm soát trong thời gian ngắn, tạo tiền đề đem lại trạng thái bình thường mới. TP HCM chuyển xuống thực hiện chỉ thị 18, các tình thành bắt đầu nới lỏng. Thứ 3, có thể thấy ý thức của người dân tự bảo vệ mình, cùng tham gia phòng dịch. Đây là những điểm khả quan trong công tác dịch, cho thấy đây là thời điểm sáng sủa trong công tác chống dịch. Trong thời gian tới, khi vaccine được phủ, các hoạt động kinh tế trở lại mong người dân tiếp tục nâng cao ý thức phòng dịch dù đã tiêm 2 mũi vaccine. Vì dù đã tiêm vaccine giúp giảm tỷ lệ trở nặng, chứ không phải không lây nhiễm

Bộ Y tế cũng đã ban hành hướng dẫn thích ứng an toàn với đại dịch có hướng dẫn về sinh hoạt, điều trị, mong các địa phương sớm triển khai.

Nhìn lại thời điểm tháng 5, khi số ca nhiễm ở Bắc Giang đang theo cấp số nhân với hàng nghìn F1, F2 được cách ly, cơ quan chức năng đã quyết định phong tỏa toàn bộ vùng có dịch tại các khu công nghiệp, xét nghiệm tầm soát trên diện rộng, xét nghiệm nhiều vòng và lặp lại. Đây có phải là biện pháp căn cơ giúp chúng ta kiểm soát được Covid-19 tại đây? Những bài học nào được rút ra từ việc dập dịch ở Bắc Giang - Bắc Ninh? (Nguyễn Hoàng Ngân, Đống Đa, Hà Nội)

Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn:

Xin chào bạn Hoàng Ngân. Câu hỏi rất thú vị. Thời điểm tại Bắc Giang chúng ta nghĩ ra nhiều bài học rất quan trọng cho nhiều tỉnh thành sau này, đó là việc thực hiện giãn cách xã hội hết sức nghiêm chỉnh, sự tuân thủ của người dân. Thứ hai, chúng ta đã thực hiện hình thức cách ly y tế cho cả một khu, ví dụ khu vực Núi Hiểu, khu Quang Điểu ở Bắc Giang. Chúng ta cách ly y tế, có tiếp tế đồ ăn giống như ở TP HCM thời gian qua. Thứ ba, vấn đề xét nghiệm nhanh, quét nhanh, quét liên tục nhiều ngày, giúp chúng ta phát hiện trường hợp nhiễm Covid-19 trong cộng đồng, tổ chức cách ly, đưa đi đièu trị nhanh nhất.

Đây chính là chìa khóa then chốt. Khi ở Bắc Giang, bắt đầu áp dụng test nhanh kháng nguyên, bên cạnh RT-PCR. Đây chính là xét nghiệm giúp phát hiện nhanh và sớm phát hiện F0.

Cuối cùng, bài học rất hay ở Bắc Giang, dưới sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, ở Núi Hiểu, các đơn vị đã thực hiện không chỉ phát hiện F0 mà còn giãn dân, đưa đến cơ sở cách ly khác, kể cả người không bị mắc Covid-19 để giảm mật độ người dân. Đây cũng là bài học mà TP HCM áp dụng thời gian qua. Bài học này rất hiệu quả trong phòng chống dịch

Theo ông, có những khác biệt gì trong bối cảnh và đặc điểm dịch ở Bắc Giang - Bắc Ninh so với khi dịch bùng phát ở phía Nam, đặc biệt là ở TP HCM?

Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn:

Dịch ở Bắc Giang và Bắc Ninh khởi phát chủ yếu từ các cơ sở công nghiệp, còn TP HCM khởi phát từ hội truyền giáo. Những người tham gia tổ chức này đã đi rất rộng, đến nhiều địa bàn trên cả nước. Khi phát hiện thì dịch đã thẩm nhuần rất ở rất nhiều nơi. Bên cạnh đó, dịch cũng lan đến các chợ như chợ đầu mối Bình Điền, rồi các khu công nghiệp, khu dân cư, xóm trọ đông đúc... TP HCM có địa bàn rộng, mật độ dân cư đông... là những điểm khác biệt giữa địa phương này và các nơi khác.