Sau 6 năm triển khai kế hoạch tưới tiên tiến, tiết kiệm nước của Bộ NN&PTNT, diện tích cây trồng cạn trên cả nước được tưới vượt 6% mục tiêu. Tuy nhiên, kết quả thực hiện nhiệm vụ này theo đánh giá thực tiễn còn nhiều hạn chế.
530.000ha cây trồng cạn được tưới tiên tiến, tiết kiệm nước
Để thúc đẩy tưới tiên tiến, tiết kiệm nước giai đoạn 2015 - 2020, nhiều chính sách quan trọng đã được ban hành. Đơn cử như: Nghị định số 57/2018/NĐ-CP của Chính phủ về cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; Nghị định số 55/2015/NĐ-CP và Nghị định số 116/2018/NĐ-CP về chính sách tín dụng phát triển nông nghiệp, nông thôn.
Đặc biệt là chính sách hỗ trợ phát triển tưới tiên tiến, tiết kiệm nước tại Nghị định số 77/NĐ-CP của Chính phủ, với mức hỗ trợ tối đa lên đến 50% chi phí vật liệu, máy móc thi công và thiết bị để đầu tư xây dựng hệ thống tưới.
Bên cạnh việc tổ chức triển khai các cơ chế, chính sách của Trung ương, nhiều địa phương đã ban hành chính sách riêng thúc đẩy phát triển tưới tiên tiến, tiết kiệm nước. Thống kê đến nay, có 27/63 tỉnh, TP đã ban hành quy định về chính sách phát triển thuỷ lợi nhỏ, thuỷ lợi nội đồng và tưới tiên tiến, tiết kiệm nước. 48/63 tỉnh, TP có chính sách riêng hỗ trợ tưới tiên tiến, tiết kiệm nước, hoặc lồng ghép vào chính sách khuyến khích thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp…
Sau 6 năm triển khai thực hiện kế hoạch, đến nay cả nước đã có gần 530.000ha cây trồng cạn được áp dụng tưới tiên tiến, tiết kiệm nước, tăng hơn 4,5 lần so với thời điểm bắt đầu thực hiện kế hoạch và vượt khoảng 30.000ha (tương ứng 6%) so với mục tiêu kế hoạch đặt ra năm 2015. Đông Nam Bộ, Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long là những vùng đang phát triển tưới tiên tiến, tiết kiệm nước mạnh mẽ nhất.
Cần sự quan tâm, đầu tư xứng tầm
Việc áp dụng tưới tiên tiến, tiết kiệm nước giúp tăng năng suất cây trồng 10 - 15%; giảm chi phí công lao động để tưới và chăm sóc 10 - 90%; tăng tính cạnh tranh của sản phẩm thông qua tăng mức độ tiêu thụ, xuất khẩu sản phẩm 3 - 60%. Qua đó, góp phần tăng hiệu quả canh tác nông nghiệp 10 - 30%, nâng cao thu nhập cho nông dân từ 10% đến 50%.
Theo đánh giá của Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Hoàng Hiệp, 6 năm qua, kế hoạch phát triển tưới tiên tiến, tiết kiệm nước đã vượt mục tiêu đề ra. Vấn đề quan trọng hơn là nhiệm vụ này đã bước đầu huy động được sự tham gia của người dân, cộng đồng doanh nghiệp, hợp tác xã và chủ thể sản xuất. Đây là yếu tố rất quan trọng, nền móng đầu tiên, tạo tiền đề cho phát triển tưới tiên tiến, tiết kiệm nước trong giai đoạn tiếp theo.
Dù vậy, việc triển khai thực hiện kế hoạch tưới tiên tiến, tiết kiệm nước theo Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp vẫn còn không ít tồn tại, hạn chế. Trước hết là về nhận thức của một bộ phận lãnh đạo và nhiều tầng lớp Nhân dân đối với vấn đề này là chưa đầy đủ; chưa thu hút được sự vào cuộc mạnh mẽ của khu vực tư nhân. Từ đó, chưa có sự đầu tư thực sự xứng tầm.
“Một số chính sách tốt của Nhà nước để thúc đẩy tưới tiên tiến, tiết kiệm nước được ban hành, có động lực nhưng thực tế chưa đi vào cuộc sống. Việc tiếp cận và thụ hưởng chính sách của doanh nghiệp, người dân còn nhiều hạn chế. Có nơi thiếu nguồn lực, nhiều nơi có nguồn lực thì việc triển khai lại thiếu bài bản, đồng bộ...” - Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp đánh giá.
Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cũng cho rằng, tưới tiết kiệm không thể làm theo cách đầu tư mô hình rồi nhân rộng, bởi cách làm này cần nguồn kinh phí lớn từ ngân sách Nhà nước; khi không còn ngân sách hỗ trợ, mô hình sẽ rất dễ tan vỡ. Chính vì vậy, thời gian tới, Bộ NN&PTNT và các bộ ngành, địa phương cần phối hợp, đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền để huy động mạnh mẽ sự vào cuộc của các thành phần kinh tế. Tạo được cơ chế để người sản xuất thay đổi nhận thức, từ đó có sự quan tâm, đầu tư phát triển xứng tầm cho lĩnh vực này.
