Khi V-League bị bỏ quên

Khi đội tuyển thua kém trên đấu trường quốc tế, giải vô địch quốc gia đã lập tức bị quy trách nhiệm. Sự trùng hợp trong những "cái vung tay thừa thãi" của Tấn Tài và Duy Mạnh, nếu không cố ý, thì cũng do thói quen chơi bóng lâu năm ở V-League. Bởi môi trường thi đấu thế nào sẽ có xu hướng sản sinh hoặc phù hợp với những cầu thủ như thế. Giống như ở Serie A, cầu thủ thường thiên về chiến thuật, La Liga thì kỹ thuật hoặc Ngoại hạng Anh là tốc độ và sức mạnh.

Nhưng cũng cần lật ngược câu hỏi: tại sao tính bạo lực ở V-League đã được nói đến rất nhiều, mà mọi thứ không thay đổi?

Số thẻ vàng trung bình mỗi trận của V-League 2020 là 3,3, còn của mùa 2021 là 3,43. Không mùa nào V-League kết thúc với tỷ lệ trung bình dưới 3 thẻ mỗi trận. Trong khi đó, số thẻ vàng trung bình mỗi trận của mùa 2020-2021 tại Thai-League là 4,03, của J-League là 2,05. Tại Ngoại hạng Anh, tỷ lệ trung bình mỗi trận trong năm mùa gần nhất khoảng 3 thẻ. Như vậy, nếu căn cứ vào số lượng thẻ phạt thì không thể kết luận V-League bạo lực. Thống kê trung bình cho thấy, ít đội bóng nào ở V-League có quá 2 thẻ vàng mỗi trận. Mùa 2019, nổi tiếng "chém đinh chặt sắt" như SLNA cũng chỉ nhận 35 thẻ vàng và 2 thẻ đỏ qua 26 vòng. Mùa 2020, tân binh Hà Tĩnh có mặt trong top 8 đội mạnh nhất mà chỉ nhận 21 thẻ vàng, không có thẻ đỏ nào sau 20 vòng. Với những ai từng xem các giải vô địch Indonesia hay Brazil, thì mức độ bạo lực của V-League thực ra chẳng là gì cả.

Nên sẽ rất dễ dàng và vội vàng nếu cho rằng V-League bạo lực và điều đó ảnh hưởng đến thói quen thi đấu của các tuyển thủ. Vậy bản chất là ở đâu?

Đó là trình độ và tư duy chơi bóng của một nền bóng đá. Không thể yêu cầu đội tuyển phải chơi bóng đá tấn công nếu 80% đội bóng ở V-League có xu hướng đá phòng ngự. Không thể hy vọng Duy Mạnh, Tấn Tài... phải xử lý khôn ngoan hơn, nếu cũng với những động tác tương tự ở V-League họ dễ dàng "đánh lừa" trọng tài hoặc không hề bị các HLV tại CLB nhắc nhở, chỉnh đốn. Thói quen xấu trong thi đấu không tự nhiên xuất hiện, nó phải bắt đầu từ khâu đào tạo, đến cách nhìn nhận, dung dưỡng ở cấp CLB và cuối cùng, là môi trường thi đấu: bao gồm năng lực trọng tài cũng như sự dễ dãi của người xem.

Khoảng bảy năm trước, ông Tanaka Koji - chuyên gia người Nhật Bản được công ty VPF thuê làm trưởng Ban tổ chức V-League - đã có một bản tổng kết, chỉ ra ba vấn đề lớn của V-League đã làm cản trở sự phát triển của bóng đá Việt Nam. Đó là chất lượng mặt sân quá tồi, thời gian thi đấu thực tế quá thấp và thái độ cầu thủ thiếu chuyên nghiệp. Theo Koji, các CLB ở V-League có xu hướng ngăn cản đối phương chơi bóng hơn là tìm cách giành chiến thắng bằng lối chơi tấn công. Vì tư duy làm bóng đá như vậy, họ không quan tâm đến mặt sân, chiến thuật thi đấu và sẵn sàng bỏ qua thái độ của cầu thủ trên sân miễn sao có được kết quả mong muốn - đó là trụ hạng. Thời gian "bóng vào cuộc" được Koji thống kê chỉ từ 48 đến 52 phút. Nghĩa là, số lần phạm lỗi quá nhiều, trận đấu bị ngắt vụn, tiểu xảo trong thi đấu được đề cao bao gồm hành vi câu giờ thô thiển.

Phòng ngự không phải là xấu, nhất là với các đội bóng yếu. Nhưng nếu một giải đấu có đến 70-80 % đội vào sân chỉ muốn ngăn cản đối thủ chơi bóng thì chắc chắn sẽ không giúp cải thiện chất lượng của một giải VĐQG. Tổ chức phòng ngự khoa học, hóa giải sự nguy hiểm đối phương bằng chiến thuật và kỹ năng sẽ giúp cho cầu thủ hạn chế những cú vung tay không cần thiết trong vô vọng, mà bất lợi chắc chắn thuộc về đội bóng của họ. Nói cách khác, nếu cả hai đội vào sân thi đấu với tư duy hạn chế phạm lỗi, dù là công hay thủ, thì trận đấu đó chắc chắn ít bị ngắt vụn, tỷ lệ pha phạm lỗi nguy hiểm sẽ giảm. Bản thân các cầu thủ sẽ không dễ dãi trong thi đấu. Họ sẽ phải "nghĩ" nhiều hơn mỗi khi thực hiện pha truy cản đường bóng tấn công của đối phương.

Koji, sau một mùa giải làm việc, lặng lẽ rời đi sau khi chẳng ai đoái hoài bảng tổng kết của ông. Từ đó đến nay, chỉ một vài sân bóng được nâng cấp mặt cỏ trong khi chất lượng trọng tài và tính chuyên nghiệp của các CLB thì vẫn dậm chân tại chỗ. Bóng đá Việt Nam may mắn có được một nhóm cầu thủ được đào tạo bài bản, được chơi bóng ở hai CLB có xu hướng tấn công, để qua đó hình thành nên những chiến tích lớn dưới thời HLV Park Hang-seo.

Nhưng xét cho cùng, V-League chưa có nhiều thay đổi về bản chất. Thậm chí, người hâm mộ cũng như các nguồn lực xã hội lại đang tập trung đầu tư cho đội tuyển, V-League gần như "sống chết mặc bay" rơi vào tình trạng "không tiền, không ông chủ" trong hai năm qua do những tác động từ Covid-19. Nép sau cái bóng của đội tuyển, nhưng khi có chuyện, thì V-League bị xem là "vật tế thần", dù những hệ lụy này ai cũng thấy từ trước.

Thầy trò HLV Park thua liền bốn trận ở vòng loại World Cup không đơn thuần chỉ là các sai sót cá nhân cầu thủ. Đội tuyển thua các đội bóng mạnh hơn là do trình độ của chúng ta kém hơn. V-League là nguyên nhân, nhưng bản thân V-League cũng chỉ là nạn nhân của một cách làm bóng đá thiếu căn cơ của cả hệ thống. Càng bỏ quên V-League, càng không quan tâm đến chất lượng của giải đấu này, thì chỉ càng làm cho đội tuyển quốc gia thụt lùi trên hành trình ra biển lớn.

Song Việt