Lê Thiện: 'Tình đồng nghiệp vực tôi dậy sau tai nạn'

Tối 26/9, căn nhà nhỏ ở TP HCM của nghệ sĩ Lê Thiện vang tiếng cười khi tivi chiếu lại phim Thưa mẹ con đi (đạo diễn Trịnh Đình Lê Minh). Vừa coi các trích đoạn mình đóng chung Hồng Ánh (vai con gái), Lê Thiện vừa tự xoa nắn cho lưng bớt mỏi. Bốn tháng trước, bà nhập viện vì ngã nứt xương sống, phải điều trị bằng cách bơm xi măng sinh học vào đốt bị xẹp. Đến nay, di chứng đã giảm nhưng lưng bà chốc chốc lại ê ẩm. Nghệ sĩ nói: "Vì dịch, các đoàn làm phim đều hoãn quay, tôi cũng tranh thủ thời gian này dưỡng sức. Chứ nếu lỡ vai nào, chắc tôi buồn lắm".

Những ngày bà nằm trên giường bệnh, đồng nghiệp già lẫn trẻ thi nhau hỏi thăm. Vài tháng trước, nghệ sĩ Kim Cương gọi điện động viên sức khỏe Lê Thiện, dặn đàn em ráng dưỡng sức để còn gặp nhau vào dịp Nghệ sĩ tri âm - chương trình hội ngộ cuối năm của giới sân khấu. Diễn viên Kim Xuân - từng đóng chung phim truyền hình Dù gió có thổi (2009) - thỉnh thoảng mua thuốc bổ gửi sang nhà, dặn bà uống đều đặn. Nhiều nghệ sĩ trẻ, nhân viên hậu cần bà chưa một lần một trò chuyện, cũng gửi giỏ bánh trái, nồi cá kho kèm mảnh giấy nắn nót dòng chữ: "Nội ơi, ráng giữ sức khỏe để sớm gặp lại nhau nha". Mỗi lần đọc những dòng tin như thế, bà gượng dậy, bước xuống giường tập tành đi lại. Bà nói: "Nếu không được tình đồng nghiệp sưởi ấm, thời gian qua, có lẽ tinh thần tôi đã lao dốc trầm trọng".

Tình cảm người hâm mộ cũng khiến bà bất ngờ thời gian qua. Nhiều người nhắn tin vào điện thoại, dặn bà chữa trị tốt, sớm khỏe "để còn đóng phim cho tụi con coi". Một du học sinh ở Australia nói với Lê Thiện, khi xem bà đóng vai phụ nữ thăm con - một bác sĩ đi chống dịch - trong MV của ca sĩ Nguyễn Phi Hùng, cô khóc nức nở vì nhớ mẹ nơi quê nhà. "Tôi biết ơn những ân tình đó nên không cho phép mình sớm gục ngã để còn tái ngộ, 'trả nợ' khán giả", Lê Thiện nói.

Dù vậy, nỗi buồn đeo bám bà mỗi lần hay tin một nghệ sĩ qua đời trong thời dịch. Những đồng nghiệp một thời sát cánh trong làng sân khấu như Bạch Mai (mẹ Bình Tinh), Kim Phượng... hay những người bà quen biết từ cuối thập niên 1950 - lúc mới vào nghề - ra đi không lời từ biệt. Điều khiến bà day dứt là không thể viếng thăm, đưa tiễn họ, chỉ kịp đốt nén nhang ở nhà và nguyện cầu người đã khuất được thanh thản. Bà nói: "Ở tuổi này, tôi đã trải qua nhiều mất mát, nhưng nỗi đau sinh ly tử biệt thời dịch khó thể diễn tả hết bằng lời".

Ở nhà, Lê Thiện nhớ nghề, lần giở cuốn album cũ ôn lại một thời xông pha sân khấu. Bà sinh ra, lớn lên ở vùng quê đầy nắng gió của đất Bình Định, gia đình làm đậu phụ bán. Thuở bé, ước mơ lớn nhất của bà là cả nhà đủ ba bữa cơm, không dám nghĩ đến chuyện học hành, đỗ đạt. Năm bà 11 tuổi, đoàn văn công Nam bộ đi diễn ở Hoài Nhơn, Bình Định. Thấy một cô bé mặt mày lấm lem, say sưa dõi theo các tiết mục múa hát, một số nghệ sĩ xin gia đình cho bà vào đoàn học ballet lẫn xiếc. Những năm theo đoàn, nhờ thông minh, sáng dạ, bà được tuyển vào Đoàn Tổng cục Chính trị, học khóa đào tạo diễn viên chung với các nghệ sĩ Minh Châu, Thanh Vy, Hà Quang Văn, từ đó chính thức dấn thân vào nghề ca diễn.

Bước ngoặt đến với Lê Thiện khi bà được giao vai Thần phi Nguyễn Thị Anh trong vở Rạng ngọc Côn Sơn của Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang đầu thập niên 1980. Trong kịch bản của soạn giả Xuân Phong, nhân vật chỉ xuất hiện ở một cảnh ngắn. Không ai chịu đóng vai quá ít phân đoạn, Lê Thiện bèn nhận lời. Bà dồn sức tư duy để tạo nét riêng cho nhân vật, sợ diễn qua loa sẽ trôi tuột, khó để lại điểm nhấn. Trong cảnh bắt giam Nguyễn Thị Lộ (nghệ sĩ Ngọc Giàu đóng), nhân vật của Lê Thiện cất một tràng cười dài nham hiểm, tỏ ý đắc thắng. Danh hài Bảo Quốc (đóng viên quan) từng cho biết nghe bà cười đến đâu, ông run cầm cập đến đó. Có suất, bà vừa diễn xong, một khán giả ném cây quạt về phía bà và cất tiếng chửi vì "ghét lây".

Chỉ với một tiếng cười, Lê Thiện trở thành tên tuổi huyền thoại của cải lương miền Nam. Nghệ sĩ Bạch Long nói: "Xem Lê Thiện đóng vai này xong, tôi nổi da gà vì chưa thấy đào độc nào diễn được nội lực như vậy. Chị lồng ghép các thủ pháp diễn xuất trong kịch nói lẫn điện ảnh, dồn nén cảm xúc đến mức kịch tính, khiến người xem rất 'đã'...".

Hơn 10 năm nay, Lê Thiện dần chuyển sang đóng phim với những vai người bà, người mẹ. Với nét phúc hậu, hiền từ, nghệ sĩ được nhiều khán giả gọi là "bà nội xì tin", "bà ngoại quốc dân". Vài năm nay, bà liên tiếp xuất hiện trong loạt phim từ điện ảnh, truyền hình đến web-drama. Lê Thiện cho biết dù tham gia nhiều dự án, cát-xê bà nhận được chỉ vừa đủ sống. Nhiều phim quay xa, nghệ sĩ phải trích một nửa thù lao cho chi phí đi lại vì bà lớn tuổi, không quen lịch sinh hoạt chung của ê-kíp. Bà vẫn hiếm khi từ chối lời mời diễn nào vì thích không khí bận rộn, được đi đây đi đó. Diễn viên nói: "Các cháu hay đùa rằng, bộ tôi có vốn hùn trong đoàn làm phim hay sao mà không buổi nào thấy vắng mặt. Nhiều lúc không có lịch, tôi ở nhà vài hôm là ngã ra bệnh". Lê Thiện khoe có ba lời mời đóng phim mới đang chờ bà khỏe lại.

Tam Kỳ